Nguyên tắc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu: Doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý

Nguyên tắc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Ảnh minh họa AI.

Ai phải áp dụng quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu?

Theo Điều 6 Nghị định 236/2025/NĐ-CP, các doanh nghiệp thuộc diện sau phải áp dụng Income Inclusion Rule (IIR) - quy định tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu:

Công ty mẹ tối cao,

Công ty mẹ bị sở hữu một phần,

Công ty mẹ trung gian tại Việt Nam.

Điểm chung là các doanh nghiệp này đều nắm giữ trực tiếp hoặc gián tiếp quyền sở hữu tại các đơn vị hợp thành chịu thuế suất thấp ở nước ngoài.

Những doanh nghiệp thuộc diện IIR có trách nhiệm kê khai và nộp thuế bằng phần thuế được phân bổ từ số thuế bổ sung phát sinh tại đơn vị chịu thuế suất thấp. Tuy nhiên, nếu số thuế đó đã được nộp ở quốc gia khác nơi có quy định IIR đạt chuẩn, thì nghĩa vụ này được miễn theo nguyên tắc ưu tiên toàn cầu.

Thứ tự ưu tiên áp dụng IIR

Điều 6 của Nghị định đã đưa ra thứ tự áp dụng IIR để tránh chồng chéo nghĩa vụ thuế:

Công ty mẹ bị sở hữu một phần cư trú tại Việt Nam sẽ phải nộp phần thuế được phân bổ từ đơn vị chịu thuế suất thấp. Tuy nhiên, nếu công ty này bị sở hữu toàn bộ bởi một công ty mẹ khác đã thực hiện IIR đạt chuẩn trong năm tài chính thì được miễn.

Công ty mẹ tối cao của tập đoàn đa quốc gia cư trú tại Việt Nam có nghĩa vụ nộp phần thuế phân bổ từ các đơn vị hợp thành chịu thuế suất thấp ở nước ngoài.

Công ty mẹ trung gian tại Việt Nam cũng phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế bổ sung tương ứng, trừ khi công ty mẹ tối cao hoặc một công ty mẹ trung gian khác đã áp dụng IIR đạt chuẩn trong cùng năm tài chính.

Theo quy định, quyền sở hữu được hiểu là lợi ích vốn chủ sở hữu, bao gồm quyền đối với lợi nhuận, vốn hoặc các khoản khác thuộc vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Đây là căn cứ quan trọng để xác định nghĩa vụ thuế theo IIR.

Việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam không chỉ đảm bảo tuân thủ các cam kết quốc tế mà còn giúp hạn chế tình trạng doanh nghiệp FDI lợi dụng chênh lệch thuế suất để tránh nghĩa vụ tại Việt Nam. Đồng thời, quy định này tạo môi trường cạnh tranh công bằng hơn cho các doanh nghiệp trong nước.

Doanh nghiệp cần chuẩn bị gì?

Các tập đoàn đa quốc gia có công ty mẹ, công ty trung gian hoặc công ty mẹ bị sở hữu một phần tại Việt Nam cần:

Rà soát cơ cấu sở hữu và các đơn vị hợp thành ở nước ngoài.

Đánh giá nghĩa vụ thuế theo IIR trong từng năm tài chính.

Chủ động chuẩn bị hồ sơ, báo cáo tài chính hợp nhất và kê khai thuế theo đúng quy định.

Việc sớm nắm bắt và tuân thủ Nghị định 236/2025/NĐ-CP sẽ giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý, đồng thời khẳng định sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh.