Học sinh Việt Nam: Cần tiếp cận công nghệ - kỹ thuật từ sớm

Trường học: Đổi mới để khơi nguồn công nghệ

Trong bối cảnh chương trình giáo dục phổ thông mới đặt trọng tâm vào phát triển năng lực, kỹ năng thay vì ghi nhớ máy móc. Trong đó, kỹ năng công nghệ giữ vị trí cốt lõi. Tuy nhiên, không ít trường học chưa đáp ứng được yêu cầu này do vẫn duy trì phương pháp dạy tin học truyền thống. Môn học tập trung phần lớn vào phần mềm văn phòng thay vì rèn luyện tư duy lập trình. Trẻ chủ yếu được học sử dụng máy tính thay vì tạo ra sản phẩm công nghệ.

Cơ sở vật chất của nhiều trường học còn hạn chế, thiếu máy tính và điều kiện thực hành. Một số giáo viên còn thiếu kinh nghiệm thực tế trong lĩnh vực kỹ thuật số. Dẫn đến học sinh chỉ tiếp cận lý thuyết mà không có nhiều cơ hội thử nghiệm hay sáng tạo.

Học sinh trường tiểu học Tân Định (Hà Nội) trải nghiệm các món đồ chơi sáng tạo.

Tại các thành phố lớn, các trường có nhiều điều kiện hơn để tổ chức lớp STEM từ cấp tiểu học. Nhiều học sinh được tiếp xúc lập trình qua ngôn ngữ Scratch, Python. Tuy nhiên, học sinh ở nông thôn chưa có môi trường học tập tương tự. Điều này hạn chế cơ hội phát triển kỹ năng công nghệ - kỹ thuật của trẻ. Từ đó, hoảng cách số giữa thành thị bà nông thôn xuất hiện từ rất sớm và có nguy cơ kéo dài.

Nhiều em học sinh yêu thích công nghệ nhưng thiếu người hướng dẫn. Học sinh phổ thông chưa thấy được mối liên hệ giữa công nghệ và cuộc sống thực tế. Điều này vô tình khiến các em thiếu động lực học, khó định hướng nghề nghiệp về sau. Trường học cần trở thành không gian sáng tạo, nơi công nghệ trở thành công cụ khám phá và xây dựng ý tưởng.

Gia đình và xã hội cùng chung tay hành động

Nhiều gia đình chủ động tìm kiếm và cho con tham gia lớp học công nghệ ngoài nhà trường. Trẻ được học các kỹ năng như lập trình game, chế tạo robot, thiết kế website từ sớm. Hiện nay các trung tâm giáo dục STEAM ngày càng phát triển mạnh tại thành thị. Từ việc áp dụng giáo trình quốc tế, kết hợp thực hành cùng dự án thực tế giúp trẻ phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề, xây dựng sản phẩm thật.

Học sinh đang học lập trình tại cơ sở giảng dạy công nghệ - kỹ thuật

Một số tổ chức nước ngoài đầu tư tài trợ thiết bị, đào tạo giáo viên và xây dựng phòng học công nghệ tại các trường ở vùng khó khăn. Những chương trình như “Code for Kids”, “Robot cho cộng đồng” từng bước tạo cơ hội học tập công bằng hơn. Tuy nhiên, những sáng kiến này vẫn mang tính điểm lẻ, chưa trở thành chiến lược quốc gia.

Doanh nghiệp công nghệ đóng vai trò quan trọng không kém trong việc định hình tương lai giáo dục công nghệ - kỹ thuật. Nhiều công ty phối hợp với các trường nghề để đào tạo lập trình viên, kỹ sư phần mềm từ sớm. Những chương trình học thực hành, học qua dự án, học tại doanh nghiệp giúp học sinh có nhiều cơ hội tiếp cận với môi trường làm việc thật. Học sinh ở đó được học công nghệ gắn với thực tiễn và định hướng nghề nghiệp rõ ràng.

Doanh nghiệp cũng cần đầu tư thêm vào giáo dục phổ thông. Việc tài trợ thiết bị, chia sẻ chuyên gia, đồng hành cùng giáo viên sẽ tạo tác động lâu dài. Khi doanh nghiệp đồng hành, học sinh được học công nghệ gắn với thực tiễn, dễ định hướng tương lai.

Để học sinh Việt Nam sớm bắt kịp xu thế toàn cầu, giáo dục công nghệ - kỹ thuật cần được áp dụng từ sớm. Trường học cần cập nhật liên tục, thay đổi nội dung và phương pháp giảng dạy mới để phù hợp hơn với thời đại số. Gia đình cần khuyến khích và hỗ trợ con tiếp cận công nghệ một cách đúng đắn. Mỗi em học sinh đều có khả năng sáng tạo nếu có đầy đủ điều kiện học tập và thực hành thực tế. Giáo dục công nghệ – kỹ thuật giúp trẻ định hướng nghề nghiệp rõ ràng và góp phần hình thành công dân số chủ động, bản lĩnh, sáng tạo. Đầu tư cho tương lai này cần được thực hiện ngay, không thể trì hoãn.