Bên trong chính sách kỳ lạ của tổng thống Donald Trump là những gì?

Theo một số chuyên gia địa chính trị, chương trình nghị sự của Trump chủ yếu nhằm mục đích giành lợi thế từ các đối tác thương mại. Ảnh: Getty.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết chính quyền Trump sẽ áp thuế quan thứ cấp 25% đối với Ấn Độ vì nhập khẩu dầu mỏ giá rẻ từ Nga, coi đây là hình thức “lách trừng phạt”. Cố vấn Nhà Trắng Peter Navarro thậm chí cáo buộc New Delhi đã trở thành “trung tâm thanh toán dầu toàn cầu cho Nga”, vừa cung cấp ngoại tệ, vừa giúp Moscow tránh bị cô lập.

Động thái này gây phẫn nộ tại Ấn Độ – quốc gia đã tăng mạnh nhập khẩu dầu Nga với mức giá chiết khấu kể từ sau khi Moscow xâm lược Ukraine năm 2022. Theo dữ liệu mới nhất, kim ngạch thương mại song phương Nga – Ấn đạt 68,7 tỷ USD trong năm tài chính kết thúc tháng 3/2025, mức kỷ lục chưa từng có.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Mỹ đang “nhắm mục tiêu không công bằng” vào Ấn Độ, trong khi chính Washington vẫn duy trì nhập khẩu uranium, palladium và một số hóa chất từ Nga.

Mỹ ve vãn Putin, nhưng chưa có đột phá

Tuần trước, Trump đã trải thảm đỏ đón Putin tại Washington, đây là chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo Nga tới Mỹ trong gần một thập kỷ. Hai nhà lãnh đạo cùng xuất hiện trên xe limousine Tổng thống Mỹ, thể hiện mối quan hệ nồng ấm bất thường.

Tuy nhiên, hội nghị thượng đỉnh này chưa mang lại tiến triển đáng kể cho một lệnh ngừng bắn ở Ukraine. Putin nhấn mạnh rằng “mọi nguyên nhân gốc rễ của khủng hoảng phải được giải quyết”, đồng thời phản đối bất kỳ thỏa thuận tạm thời nào.

Giới quan sát cho rằng Trump đang cố tận dụng Ấn Độ như lá bài mặc cả để gây áp lực lên Nga, đồng thời nâng cao vị thế.

Các chuyên gia nhận định Trump đang tìm cách tối đa hóa ảnh hưởng của mình để đảm bảo một thỏa thuận thương mại với New Delhi và một hiệp định ngừng bắn với Putin.chương trình nghị sự của Trump chủ yếu nhằm mục đích giành lợi thế từ các đối tác thương mại.

Trung Quốc – một ngoại lệ khó hiểu

Trong khi Ấn Độ bị siết chặt, Trung Quốc cũng là quốc gia nhập khẩu dầu Nga lớn nhất thế giớig nhưng lại tránh được các mức thuế trừng phạt tương tự. Bắc Kinh hiện chiếm tới 46% lượng dầu xuất khẩu của Nga trong nửa đầu 2025, tăng mạnh so với mức 34% năm 2022.

Trump giải thích rằng Trung Quốc vốn đã là khách hàng dầu mỏ lâu năm của Nga, do đó việc nhập khẩu không bị coi là “nghiêm trọng”. Một số chuyên gia nhận định, sự “mềm mỏng” này có thể nhằm giữ cánh cửa cho một hội nghị thượng đỉnh Trump và chủ tịch Tập Cận Bình trong thời gian tới, cũng như hướng tới một thỏa thuận thương mại dài hạn.

Theo các nhà phân tích, chính sách của Trump không hoàn toàn dựa trên nguyên tắc đối ngoại mà thiên về “chính trị quyền lực” và “tìm kiếm đòn bẩy thương mại”. Việc áp đặt hay miễn trừ thuế quan được xem như công cụ để buộc các đối tác nhượng bộ, đồng thời tạo nguồn tài chính bù đắp cho các gói giảm thuế trong nước.

“Thế giới đang dần quen với sự tùy tiện và đôi khi mâu thuẫn trong cách Trump thực hiện chương trình nghị sự của mình”, giáo sư Bert Hofman, Đại học Quốc gia Singapore, nhận xét.

Điều này khiến bức tranh ngoại giao của Mỹ trở nên phức tạp: một mặt vừa muốn kiềm chế Nga và Trung Quốc, mặt khác lại gây sức ép chưa từng có lên Ấn Độ, một quốc gia được Washington xem là đối trọng chiến lược với Bắc Kinh tại Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.