Chỉ mất hơn 6 tháng, đường dây truyền tải 500kV mạch 3 Quảng Trạch - Phố Nối dài 519km đã hoàn thành. Đây là dự án điện lực quan trọng nhất năm 2024, tiếp nối thành công của tuyến đường dây 500kV Bắc - Nam đầu tiên được xây dựng từ năm 1994. Lời hiệu triệu “Chỉ bàn làm, không bàn lùi”, vang vọng trên khắp các công trường Đường dây 500kV mạch 3 chính là động lực thúc đẩy ngành điện Việt Nam thể hiện quyết tâm chính trị và sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống trong việc bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Khi phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trở thành yêu cầu cấp thiết trong đầu tư công, dự án đường dây 500kV mạch 3 đã mang đến bài học quý giá về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh trong bài viết "CHỐNG LÃNG PHÍ" về việc cần tổng kết, nhân rộng kinh nghiệm triển khai dự án này cho các công trình đầu tư công trọng điểm, quan trọng quốc gia.

Thành công này còn có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc khi được đặt trong bối cảnh lịch sử. Ngày 27/5/1994, Công trình đường dây 500kV Bắc - Nam mạch 1 đã hoàn thành đóng điện để truyền tải điện từ miền Bắc vào miền Nam. Đây là công trình thể hiện bản lĩnh, trí tuệ và sức sáng tạo của con người Việt Nam. Một dấu ấn nổi bật của ngành điện Việt Nam những năm 90 của thế kỷ trước. Chỉ trong 2 năm vừa thiết kế vừa thi công, công trình dài gần 1.500km - thống nhất hệ thống điện 3 miền đất nước đã hoàn thành như một kỳ tích, thể hiện tầm nhìn thời đại của Đảng, Nhà nước về chiến lược phát triển kinh tế và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Sau 30 năm, tinh thần cách mạng tiến công xây dựng Công trình đường dây 500kV Bắc - Nam mạch 1 được tái hiện sinh động và phát huy mạnh mẽ trên khắp công trường xây dựng Đường dây 500kV mạch 3 đưa điện ra Bắc. Công trình thể hiện đúng định hướng của Đảng, sự chỉ đạo điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với tư duy và cách làm mới để đưa dự án về đích trong thời gian nhanh nhất nhằm đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Thành công của dự án đường dây 500kV mạch 3 không phải là ngẫu nhiên mà xuất phát từ tầm nhìn chiến lược dài hạn được Đảng, Nhà nước hoạch định từ nhiều năm trước. Cách đây hơn 12 năm, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) đã ban hành Nghị quyết số 13-NQ/TW (ngày 16/01/2012) về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ nhằm đưa nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại.

Nghị quyết này đã định hướng rõ ràng về hạ tầng cung cấp điện, bảo đảm cung cấp đủ điện cho sản xuất và sinh hoạt, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Đồng thời nhấn mạnh phát triển lưới điện truyền tải đồng bộ, phù hợp với tiến độ vận hành các nhà máy điện, nghiên cứu áp dụng lưới điện thông minh, công nghệ hiện đại nhằm nâng cao chất lượng lưới điện phân phối, kết nối, hoà mạng đồng bộ hệ thống điện Việt Nam với hệ thống điện các nước trong khu vực.

Tiếp nối định hướng này, gần đây nhất, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW (ngày 11/2/2020) về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết đưa ra mục tiêu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia, cung cấp đầy đủ năng lượng ổn định, có chất lượng cao với giá cả hợp lý cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh, nâng cao đời sống của nhân dân, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái.

Theo Quy hoạch điện VIII, giai đoạn 2021-2030, điện thương phẩm Bắc Bộ được dự báo tiếp tục tăng trưởng cao, khoảng 8,8% mỗi năm. Tuy nhiên thực tế cho thấy, miền Bắc vẫn đang phải đối mặt với nguy cơ thiếu điện. Để bổ sung nguồn điện cho phát triển kinh tế-xã hội cho miền Bắc, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu khẩn trương xây dựng đường dây 500kV mạch 3 từ Quảng Trạch - Phố Nối.

Dự án được Thủ tướng Chính phủ giao Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam) làm chủ đầu tư với quy mô 519 km gồm 2 mạch, đi qua địa bàn 9 tỉnh gồm Quảng Bình, Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Ninh Bình, Nam Định, Thái Bình, Hải Dương và Hưng Yên. Tổng mức đầu tư trên 22.300 tỷ đồng, dự án gồm 4 cung đoạn, đi qua 43 đơn vị cấp huyện và 211 đơn vị cấp xã.

Dự án đường dây 500kV mạch 3 đã đứng trước nhiều thách thức lớn, đe dọa tới mục tiêu đặt ra. Tại thời điểm dự án bắt đầu thi công, nhiều người còn khẳng định là không thể hoàn thành, đặc biệt là về thời gian, đó là chưa kể đến hồ sơ, thủ tục, giải phóng mặt bằng, năng lực nhà thầu, điều kiện thi công, yếu tố thời tiết. Thông thường những dự án có quy mô lớn và phức tạp như thế này nhanh cũng phải mất ít nhất 3 năm mới hoàn thành, thì nay theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ, chỉ hoàn thành hơn 6 tháng, nghĩa là thời gian chỉ bằng 1/6 so với dự án thông thường.

Ông Phạm Hồng Phương, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) thẳng thắn chia sẻ: "Ở giai đoạn ban đầu khi triển khai dự án, rất nhiều người trong chúng tôi cảm thấy và hình dung rất khó hoàn thành dự án. Có chăng mới hoàn thành chủ trương đầu tư để thực hiện các bước tiếp theo là lựa chọn nhà thầu và khởi công. Tuy nhiên với khí thế tiến công của thời đại mới, với tinh thần 'chỉ bàn làm không bàn lùi' tất cả các bộ, ngành, địa phương chung sức với ngành Điện để kịp thời giải quyết, tháo gỡ các vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ."

Cơ chế này đã loại bỏ hoàn toàn tình trạng "ngồi chờ" giữa các khâu, tránh lãng phí thời gian do sự thiếu phối hợp. Trong quá trình triển khai, chủ đầu tư gặp vướng mắc đối với đường tạm phục vụ thi công, Chính phủ đã kịp thời sửa đổi quy định để các đơn vị tập trung thi công. Về khó khăn trong khung chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, Thủ tướng Chính phủ đã có các Quyết định về việc phê duyệt khung chính sách để đảm bảo tiến độ giải phóng mặt bằng và tiến độ thực hiện dự án.

Việc Thủ tướng Chính phủ 4 lần thị sát công trường và 6 lần chủ trì cuộc họp chuyên đề về dự án cho thấy mức độ quan tâm đặc biệt. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng thường xuyên họp và kiểm tra đôn đốc công trường cũng như nhà thầu sản xuất cột thép. Bộ Công Thương cùng Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp 2 tuần/lần họp Ban Chỉ đạo để đôn đốc địa phương vào cuộc ủng hộ dự án.

Tại các địa phương, Bí thư Tỉnh ủy, lãnh đạo UBND các tỉnh cũng thường xuyên đến công trường để đôn đốc các huyện, xã đẩy nhanh tiến độ mặt bằng và động viên các nhà thầu thi công nhằm đáp ứng mục tiêu chỉ đạo của Thủ tướng.

Ông Mai Xuân Liêm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa khẳng định: "Đây là dự án trọng điểm quốc gia, tỉnh Thanh Hóa đã vào cuộc với quyết tâm cao nhất để sớm bàn giao vị trí cột và hành lang tuyến cho chủ đầu tư. Tỉnh Thanh Hóa xác định khi triển khai Dự án, địa phương phải xung kích, đi đầu trong giải phóng mặt bằng, khó ở đâu sẽ gỡ ngay ở đó để đáp ứng tiến độ chung."

Bà Hà Lan Anh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định nhấn mạnh: "Chúng tôi yêu cầu các huyện, xây dựng kế hoạch chi tiết, trong công tác giải phóng mặt bằng từng tuần, từng ngày. Bám sát vào kế hoạch này để chúng tôi kiểm đếm, kiểm điểm tiến độ giải phóng mặt bằng, giúp rút ngắn được thời gian, đảm bảo theo tiến độ rất gấp."

Trong quá trình triển khai, Trung ương đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã chỉ đạo các tỉnh đoàn thành lập được 465 đội thanh niên tình nguyện với hơn 6.200 đoàn viên thanh niên hỗ trợ triển khai thi công Dự án, đặc biệt tập trung vào tuyên truyền trong giải phóng mặt bằng, hỗ trợ di dời nhà cửa, vật kiến trúc dưới đường dây điện để đảm bảo an toàn khi triển khai dự án.

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Phụ nữ Việt Nam thường xuyên thăm hỏi, động viên, tích cực tham gia công tác hậu cần, đảm bảo lương thực, thực phẩm cho kỹ sư, công nhân tham gia dự án.

Lực lượng Công an tại các tỉnh đã đảm bảo an ninh trật tự trong quá trình thi công. Lực lượng quân đội, đặc biệt là Quân khu 3, Quân khu 4 đã hỗ trợ hàng nghìn ngày công tập trung tham gia vận chuyển vật tư thiết bị, kéo dải dây, hoàn nguyên môi trường, đảm bảo chất lượng, góp phần hoàn thành dự án trọng điểm quốc gia.

Trung tướng Hà Thọ Bình, Tư lệnh Quân khu 4 chia sẻ: "Với tính chất cấp bách của dự án, với tinh thần khó mấy cũng phải làm, vượt nắng thắng mưa, chỉ bàn làm không bàn lùi, và truyền thống quân đội nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua. Quân khu 4 đã huy động hàng ngàn ngày công, chỉ đạo các đơn vị hỗ trợ lực lượng quân sự, dân quân tự vệ và phương tiện, máy móc; tập trung tham gia vận chuyển vật tư thiết bị, kéo dải dây, đảm bảo chất lượng, góp phần hoàn thành dự án trọng điểm quốc gia."

Sự tham gia của các lực lượng này đã tạo nên hiệu ứng tích cực, giảm thiểu chi phí thuê ngoài và tăng cường tinh thần trách nhiệm của toàn xã hội đối với dự án quốc gia. Thay vì phải chi trả chi phí cao cho các dịch vụ bên ngoài, việc huy động nguồn lực nội tại đã tiết kiệm được một lượng ngân sách lớn mà vẫn đảm bảo chất lượng và tiến độ.

Dự án đường dây 500kV mạch 3 có ý nghĩa rất quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh, cho tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của đất nước. Dự án hoàn thành để tăng cường năng lực truyền tải của lưới điện 500kV liên kết các miền của hệ thống điện quốc gia, góp phần đảm bảo cung ứng điện cho miền Bắc khi hệ thống điện miền Bắc không đảm bảo cân đối cung cầu nội vùng và truyền tải công suất của các nhà máy điện để bù đắp trong trường hợp thiếu hụt điện năng cục bộ của từng miền.

Thành công của dự án đường dây 500kV mạch 3 đã tạo tiền lệ quan trọng cho việc triển khai các dự án đầu tư công khác. Mô hình "chỉ bàn làm, không bàn lùi", "làm việc xuyên lễ, xuyên tết xuyên ngày nghỉ" không chỉ là khẩu hiệu mà đã trở thành phương thức làm việc cụ thể, hiệu quả. Việc song song hóa các thủ tục, tăng cường phối hợp liên ngành và huy động sức mạnh tổng hợp đã chứng minh rằng Việt Nam hoàn toàn có thể thực hiện các dự án lớn với tốc độ nhanh, chất lượng cao và tiết kiệm nguồn lực.

Từ góc độ tương lai, kinh nghiệm từ dự án đường dây 500kV mạch 3 sẽ là nền tảng quan trọng cho việc triển khai các dự án hạ tầng trọng điểm khác của đất nước. Việc có được mô hình triển khai dự án hiệu quả, chống lãng phí là yếu tố then chốt để đảm bảo các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội được thực hiện đúng tiến độ và chất lượng. Thành công này còn thể hiện khả năng tự chủ về công nghệ và quản lý dự án của Việt Nam, tạo tiền đề cho việc áp dụng mô hình tương tự vào các công trình trọng điểm khác, góp phần xây dựng nước Việt Nam trở thành nước phát triển với thu nhập cao vào năm 2045.

(Còn tiếp...)

Nội dung: Phạm Anh - Hùng Cường - Xuân Tiến

Trình bày: PHẠM ANH