Mối đe dọa từ Mặt trời đối với các vệ tinh

Hình ảnh vệ tinh Starlink - Ảnh: AP

Mặt trời liên tục gửi các dòng hạt tích điện gọi là gió Mặt trời vào vũ trụ. Các luồng này khác nhau về mật độ, tốc độ và nhiệt độ.

Thỉnh thoảng Mặt trời cũng phun ra khối lượng plasma trong hiện tượng được gọi là "sự phóng đại khối vành nhật hoa". Đôi khi nó cũng phát ra các tia lửa Mặt trời.

Hiện tại, hoạt động của Mặt trời đang tăng lên khi nó bước vào thời kỳ gọi là “cực đại của Mặt trời”. Điều này đồng nghĩa thông tin liên lạc và các vệ tinh khác đang gặp nguy hiểm. Các phi hành gia trên Trạm vũ trụ quốc tế cũng vậy.

Không chỉ trong không gian, lưới điện, đường dây liên lạc và các công nghệ khác trên Trái đất cũng có nguy cơ bị ảnh hưởng. 

"Cái chết" của 49 vệ tinh 

Vào ngày 3-2-2022, SpaceX đã phóng chùm 49 vệ tinh Starlink lên độ cao chỉ 210km trên bề mặt Trái đất.

Tuy nhiên, chúng không tồn tại lâu. Sau đó, tất cả đã bị thiêu cháy và rớt xuống đất. Việc mất vệ tinh Starlink khiến SpaceX thiệt hại hàng triệu USD.

Một nhóm các nhà nghiên cứu từ Trung tâm chuyến bay không gian Goddard của NASA và Đại học The Catholic of America đã xem xét kỹ nguyên nhân gây ra thảm họa này.

Phân tích của họ xác định một khối plasma từ Mặt trời đã tác động đến từ quyển của Trái đất. Khối plasma này di chuyển ra khỏi Mặt trời với tốc độ khoảng 690km/s dưới dạng một đám mây từ tính gây sốc.

Khi khối này di chuyển, các vệ tinh quay về phía Mặt trời, bao gồm cả Đài quan sát thiên văn STEREO-A, đã bị nó tấn công trực tiếp.

Theo giải thích của nhóm nghiên cứu, khi Mặt trời hoạt động, nó có thể gây ra một hiện tượng gọi là "thời tiết không gian". Lúc này, một vùng gọi là “tầng nhiệt” bị nóng lên. Điều này làm tăng mật độ của khí quyển ở tầng trên trong một khoảng thời gian ngắn và khiến nó phồng lên. 

Về cơ bản, bầu khí quyển dày hơn làm chậm mọi thứ di chuyển qua, và cũng làm mọi thứ nóng lên. 

Gặp phải lực cản của khí quyển, các vệ tinh Starlink bị rơi khỏi quỹ đạo và bốc cháy trên đường rơi xuống. 

SpaceX được nói là vẫn quyết định phóng vệ tinh bất chấp các chuyên gia thời tiết vũ trụ đã cảnh báo về tác động của một cơn bão địa từ.

Hoạt động của Mặt trời trong năm 2022 dữ dội hơn nhiều so với dự đoán của các nhà dự báo thời tiết thiên văn. Mặt trời có nhiều vết đen hơn, nhiều vụ phóng xung điện hơn và nhiều gió Mặt trời đập vào hành tinh của chúng ta hơn.

Ông Hugh Lewis, giáo sư kỹ thuật và khoa học vật lý tại Đại học Southampton (Anh), người nghiên cứu hoạt động của các vệ tinh trong quỹ đạo Trái đất thấp, nói với Space.com: "Hoạt động Mặt trời cao hơn rất nhiều so với dự báo chính thức. Trên thực tế, hoạt động hiện tại đã khá gần với mức đỉnh được dự báo cho chu kỳ Mặt trời mới này, và chúng ta vẫn còn cách cực đại của Mặt trời từ 2-3 năm nữa".