Đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy nói về những bất cập trong việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông - Ảnh: Gia Hân

Theo bà Thúy, vấn đề này xuất phát từ thông tư số 25 ngày 26 tháng 8 năm 2020 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về quy trình lựa chọn sách giáo khoa. Mặc dù thông tư đề ra quy trình chọn sách từ cấp cơ sở trở lên, nhưng nó trao quyền quyết định chọn sách của mỗi môn học cho một hội đồng gồm 15 người.

Thông tư không quy định tỷ lệ bao nhiêu sách giáo khoa được các cơ sở giáo dục lựa chọn thì hội đồng phải chọn cuốn sách đó.

Bà Thúy cho biết: "Tôi đã nhận được nhiều phản ánh từ giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục rằng ý kiến của họ không được tôn trọng trong việc chọn sách giáo khoa. Thậm chí, nhiều tổ chuyên môn, trường phải sửa lại biên bản chọn sách để phù hợp với ý kiến từ cấp trên." Bà Thúy cung cấp địa chỉ cụ thể của những giáo viên và cán bộ quản lý này.

Bà đưa ra ví dụ cụ thể: "Báo chí đã đưa tin từ báo cáo tài chính của Công ty Phương Nam (công ty con của Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam), chỉ trong vòng chưa đầy hai năm, họ đã chi gần 100 tỷ đồng để phát triển thị trường và đào tạo. Tôi không biết Bộ Giáo dục và Đào tạo đã thanh tra về việc này chưa?"

Điều đáng lo ngại nhất là việc chọn sách không minh bạch, không khách quan không chỉ không khuyến khích sự cạnh tranh lành mạnh giữa các tổ chức, cá nhân trong việc biên soạn, xuất bản và phân phối sách giáo khoa, mà còn có thể khuyến khích cạnh tranh không lành mạnh.

Điều này dần dần làm sai lệch chủ trương xã hội hóa, thậm chí có thể xóa bỏ quá trình xã hội hóa trong lĩnh vực này và trở lại tình trạng độc quyền như trước đây.

Bà kiến nghị Chính phủ chỉ đạo tổ chức thanh tra, kiểm tra và phát hiện các vi phạm, sau đó xử lý kịp thời. Đồng thời, yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo nhanh chóng xem xét và sửa đổi các quy định không hợp lý trong thông tư số 25.

Ngoài ra, bà cũng đề nghị Quốc hội và Chính phủ xem xét việc sửa đổi Luật giáo dục để tiếp tục thực hiện chủ trương đa dạng hóa tài liệu học tập như đã nêu trong Nghị quyết số 29 của Trung ương và quá trình xã hội hóa trong việc biên soạn sách giáo khoa như đã quy định trong Nghị quyết số 88 của Quốc hội.

Sách giáo khoa được in trước khi đấu thầu?

Trong buổi thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Kim Thúy đã đề cập đến việc xuất hiện những sai sót trong sách giáo khoa và nguy cơ thiếu sách giáo khoa trong năm học sắp tới. Bà Thúy lưu ý rằng: "Thái độ của Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như các nhà xuất bản trong việc tiếp thu ý kiến phê bình là điều khiến người dân lo lắng và dư luận không đồng tình. Hiện nay, hầu hết các ý kiến phê bình và góp ý không nhận được sự phản hồi từ nhà xuất bản và Bộ. Đồng thời, các phản hồi cũng không phản ánh đúng tình hình thực tế".

Bà Thúy đã đưa ra một ví dụ cụ thể: Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo tuyên bố rằng Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam đã thu hồi và sửa chữa 110.000 cuốn sách, đồng thời hủy và in lại 38.000 cuốn sách khoa học tự nhiên lớp 6 trong bộ sách "Kết nối tri thức với cuộc sống". Tuy nhiên, giáo viên phản ánh rằng sách chưa được thay thế bằng sách mới.

"Bằng cách kiểm tra hồ sơ thẩm định sách, chúng ta có thể xác định thông tin nào là đúng, thông tin nào là sai: Nếu sách đã được sửa chữa, thì quá trình sửa chữa diễn ra vào thời gian nào, quyết định thành lập hội đồng thẩm định và biên bản của hội đồng thẩm định, quyết định phê duyệt của Bộ trưởng có hay không?" - đại biểu đặt câu hỏi.

Bên cạnh đó, Nhà xuất bản Giáo Dục Việt Nam đã báo cáo trong một cuộc họp với Phó Thủ tướng vào ngày 10 tháng 5 rằng tính đến ngày 30 tháng 4 năm 2023, tỷ lệ in sách giáo khoa theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho các khối lớp 4, 8 và 11 đạt 79%.

Tuy nhiên, thực tế là vào ngày 5 tháng 5, Nhà xuất bản mới chỉ có công văn mời thầu in sách giáo khoa cho lớp 4, lớp 8 và lớp 11 để nhập các kho sách ở Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Cần Thơ. Thời gian mở thầu được lên kế hoạch vào 9 giờ ngày 21 tháng 5.

"Bằng cách này, có nghĩa là 79% số lượng sách giáo khoa mà Nhà xuất bản báo cáo với Phó Thủ tướng đã được in trước khi mở thầu?" - Bà Thúy đặt câu hỏi.