Ngày 19/2/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt nhằm tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Với đa số đại biểu tán thành, Nghị quyết này đã góp phần đặt nền tảng cho sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam, đặc biệt là việc hỗ trợ tài chính cho dự án xây dựng nhà máy sản xuất chip đầu tiên.

Theo Nghị quyết, doanh nghiệp Việt Nam đầu tư xây dựng dự án nhà máy đầu tiên được lựa chọn để chế tạo chip quy mô nhỏ, công nghệ cao phục vụ nghiên cứu, đào tạo, thiết kế, chế tạo thử, kiểm chứng công nghệ và sản xuất chip bán dẫn chuyên dụng của Việt Nam theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ được hỗ trợ như sau: Hỗ trợ 30% tổng mức đầu tư dự án trực tiếp từ ngân sách trung ương trong trường hợp nhà máy nghiệm thu đưa vào sản xuất trước ngày 31 tháng 12 năm 2030. Tổng mức hỗ trợ không vượt quá 10.000 tỷ đồng.

Trong thời gian chuẩn bị và thực hiện dự án, hằng năm được trích lập cao hơn 10% nhưng tối đa không quá 20% thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp cho Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp để bổ sung cho dự án. Tổng số tiền trích lập không vượt quá tổng mức đầu tư của dự án.

Nghị quyết cũng quy định được giao đất bằng hình thức giao đất không đấu giá quyền sử dụng đất, không đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất đối với nhiệm vụ quy định tại khoản 1 Điều này.

Thủ tướng Chính phủ quyết định lựa chọn doanh nghiệp thực hiện nhiệm vụ quy định tại khoản 1 Điều này và quyết định mức hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp đó. Các chính sách hỗ trợ quy định tại Điều này được áp dụng đến hết ngày 31/12/2030.

Trước đó, ngày 21/9/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1018/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050.

Chiến lược đặt mục tiêu trong giai đoạn 1 (2024 - 2030) xây dựng 1 nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ; giai đoạn 2 (2030-2040) là xây dựng được 2 nhà máy sản xuất chip bán dẫn, đến giai đoạn 3 (2040-2050) xây dựng được 3 nhà máy sản xuất chip bán dẫn.

Mục tiêu này thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Chính phủ trong việc phát triển ngành công nghiệp bán dẫn - một lĩnh vực mà hầu hết các nước đi sau, có điều kiện tương đồng với Việt Nam thường tập trung vào công đoạn hạ nguồn là đóng gói, kiểm thử của công nghiệp bán dẫn. Trong khi đó, Việt Nam đặt tham vọng tham gia vào các công đoạn bao gồm sản xuất chip bán dẫn.

Việc đầu tư xây dựng một nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ với cơ chế hỗ trợ tài chính đặc biệt của Nhà nước không chỉ giúp Việt Nam làm chủ công nghệ sản xuất chip mà còn góp phần đào tạo nhân lực, phát triển hệ sinh thái ngành bán dẫn và đảm bảo an ninh quốc gia trong lĩnh vực công nghệ cao.

Từng giải trình làm rõ một số nội dung về Nghị quyết thí điểm này trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh công nghiệp bán dẫn là ngành công nghiệp chiến lược. Việt Nam đặt mục tiêu phát triển đầy đủ tất cả các công đoạn của ngành công nghiệp này, trong đó khó nhất là nhà máy sản xuất.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, nhà máy sản xuất đầu tiên rất quan trọng cho nghiên cứu, cho chế thử các chip được thiết kế tại Việt Nam, rất quan trọng cho việc sản xuất các chip chuyên dùng của Việt Nam, nhất là quốc phòng, an ninh và rất quan trọng cho đào tạo nhân lực.

Nhà máy quy mô nhỏ này khoảng dưới 1 tỷ USD giống như 1 phòng Lab một phòng thí nghiệm hơn là 1 nhà máy, đáng nhẽ Nhà nước nên đầu tư toàn bộ, nhưng để thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư vào vận hành, nghị quyết đề xuất hỗ trợ 30% tổng giá trị đầu tư.

Đồng thời, doanh nghiệp được phép sử dụng Quỹ khoa học và công nghệ để đầu tư vào dự án, bởi đây là hoạt động nghiên cứu phát triển thay vì kinh doanh thuần túy.

Các chuyên gia nhận định, để tránh trở thành một quốc gia chỉ gia công, Việt Nam cần làm chủ công nghệ bán dẫn và điện tử, tận dụng lợi thế địa chính trị và tập trung đầu tư vào hạ tầng điện, nước cùng với chính sách ưu đãi phù hợp.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu đối mặt với nhiều biến động, việc xây dựng một nhà máy chế tạo chip dù quy mô nhỏ nhưng có công nghệ cao sẽ giúp Việt Nam đáp ứng nhu cầu trong nước, tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và đảm bảo an ninh quốc gia trong trường hợp có sự cố gián đoạn nguồn cung.

Đây là bước đi quan trọng để Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành một trong những quốc gia có ngành công nghiệp bán dẫn phát triển trong tương lai.

T.Giang