Cách đây chưa lâu, Bộ TT&TT cũng đã công bố kết luận kiểm tra hoạt động quản lý thông tin thuê bao, xử lý SIM có thông tin thuê bao không đúng quy định, SIM sử dụng để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật đối với 7 doanh nghiệp viễn thông di động (Viettel, VNPT, MobiFone, Vietnamobile, Gtel Mobile, ITel, Mobicast).

Kết luận kiểm tra đã chỉ rõ sai phạm các doanh nghiệp viễn thông di động trong việc quản lý thông tin thuê bao, cụ thể: bán SIM đã được nhập sẵn thông tin thuê bao, kích hoạt sẵn dịch vụ di động trả trước; chấp nhận đăng ký thông tin thuê bao bên ngoài điểm cung cấp dịch vụ viễn thông; quản lý chưa chặt chẽ dẫn tới vẫn còn tình trạng thông tin thuê bao không chính xác, không đầy đủ theo quy định; cá nhân đăng ký rất nhiều SIM, cá biệt một số cá nhân đăng ký tới hàng ngàn SIM, đây là một trong các nguyên nhân của tình trạng sử dụng SIM không chính chủ.

Doanh nghiệp viễn thông còn để xảy ra tình trạng nhân viên của mình, nhân viên đại lý/điểm cung cấp dịch vụ viễn thông sử dụng thông tin cá nhân hoặc sử dụng thông tin của người khác để đăng ký thông tin thuê bao; để cho đại lý/điểm cung cấp dịch vụ viễn thông cho nhau mượn tài khoản để đăng ký thông tin thuê bao; thực hiện không đúng quy trình đăng ký lại thông tin thuê bao, cấp lại SIM; sử dụng hồ sơ đăng ký thuê bao lần đầu để kích hoạt thêm SIM cho người sử dụng, không thực hiện đúng quy trình đăng ký thông tin thuê bao...

Ảnh minh họa

Nhà mạng thu lớn từ cuộc gọi thoại

Cước phí gọi điện thoại thông thường của thuê bao trả trước trong cùng mạng di động hiện dao động từ 690 - 1.590 đồng/phút; gọi ngoại mạng cao hơn từ 1.290 - 1.790 đồng/phút. Trong đó, giá cước thường sẽ ở sát mức 1.200 đồng/phút. Tin nhắn nội mạng khoảng 290 đồng/tin và ngoại mạng là 350 đồng/tin.

Như vậy, ví dụ cứ một người gọi một cuộc điện thoại khoảng 10 phút thì nhà mạng sẽ thu được hơn 12.000 đồng; tương ứng lên 1 triệu phút thì các nhà mạng sẽ bỏ túi khoảng 12 tỉ đồng. Tính đến hết tháng 2.2023, VN có khoảng 99,6 triệu thuê bao điện thoại di động (ĐTDĐ) thông minh, tăng 7,36% so với cùng kỳ năm trước, tương đương tăng 7,1 triệu thuê bao. Giả sử cứ một người sử dụng ĐTDĐ chi tối thiểu 100.000 đồng/tháng thì các nhà mạng đã bỏ túi được 9.960 tỉ đồng mỗi tháng. Năm 2022, theo Bộ TT-TT, tổng doanh thu dịch vụ viễn thông đạt 138.000 tỉ đồng, tăng 1,6% so với năm 2021.

Những năm gần đây khi có sự xuất hiện của các nền tảng cung cấp dịch vụ truyền thông trên internet miễn phí (OTT) khiến doanh thu từ dịch vụ truyền thống của nhà mạng gồm cuộc gọi và tin nhắn giảm mạnh. Dù vậy, theo ước tính, doanh thu từ các dịch vụ viễn thông di động cơ bản vẫn chiếm tới 60 - 70% số thu hằng năm.

Trong doanh thu viễn thông cơ bản thì dịch vụ trả trước cũng chiếm đến 70%, còn lại là trả sau. Tất cả SIM không chính chủ hay còn gọi là SIM rác đều sử dụng dịch vụ trả trước vì chỉ sử dụng vài ngày, một tuần là bỏ. Ông Võ Đỗ Thắng, Trung tâm an ninh mạng Athena, cho rằng các nhà mạng đang kinh doanh nên bản thân họ sẽ không thể mạnh tay "chặt đứt" nguồn thu từ việc bán SIM điện thoại. Vì khi bán được SIM đồng nghĩa sẽ phát sinh doanh thu từ cuộc gọi hay tin nhắn.

Đặc biệt, các cuộc gọi lừa đảo đều xuất phát từ SIM rác bởi hiện nay, các ứng dụng miễn phí như Viber, Zalo… đa số đều có chức năng chặn tin nhắn, cuộc gọi từ số lạ. Vì vậy những kẻ lừa đảo sử dụng SIM rác trong vài ngày sẽ không thể gọi điện thoại hay nhắn tin thông qua các dịch vụ miễn phí cho các đối tượng mục tiêu nên chỉ có thể gọi thông thường. Số lượng gọi càng nhiều sẽ đóng góp doanh thu cho nhà mạng càng lớn.

Mạnh tay xử phạt hơn nữa

Trả lời tại phiên chất vấn ở kỳ họp Quốc hội đầu tháng 11.2022, Bộ trưởng Bộ TT-TT Nguyễn Mạnh Hùng cho biết đã loại bỏ 22 triệu SIM không đầy đủ thông tin trong 3 năm qua, tuy nhiên việc xử lý SIM rác còn chậm, gây bức xúc dư luận. Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, giai đoạn 2021 - 2022, có tới 30.000 phản ánh mỗi tháng của người dân liên quan đến cuộc gọi rác, tin nhắn rác, khủng bố qua điện thoại. Trong đó, tin nhắn rác đã bắt đầu chùng xuống nhờ áp dụng tốt công nghệ, mỗi tháng chặn khoảng 50 triệu tin.

Gần đây, Bộ TT&TT đã triển khai giải pháp cung cấp số điện thoại đầu mối để người dân phản ánh, đồng thời phối hợp các nhà mạng phát triển công nghệ phát hiện để chủ động ngăn chặn.

Trên thực tế, Bộ TT&TT trong năm qua cũng đã xử phạt 7 doanh nghiệp viễn thông vi phạm quản lý thuê bao, xử lý SIM không chính chủ 3 tỉ đồng nhưng SIM rác vẫn là vấn đề gây nhức nhối. Theo thống kê qua kiểm tra của Bộ TT&TT, có 5.710 cá nhân sở hữu trên 100 SIM, có 261 cá nhân sở hữu trên 1.000 SIM…