Khó khăn chồng chất

Theo Chủ tịch VBA Nguyễn Văn Việt, trong giai đoạn từ năm 2020 tới nay, ngành đồ uống đã liên tục phải chịu rất nhiều tác động lớn từ dịch bệnh, xung đột chính trị thế giới, các chính sách hạn chế đồ uống có cồn... Điều này dẫn tới sự sụt giảm báo động và ghi nhận sự “tụt dốc” về nhiều chỉ tiêu sản lượng, doanh thu, lợi của các doanh nghiệp (DN).

Ông Nguyễn Văn Việt dẫn ra, ngành đồ uống hiện là mặt hàng chịu nhiều hạn chế từ Luật phòng chống tác hại rượu bia; Luật thuế tiêu thụ đặc biệt; Luật thương mại; Luật quảng cáo, thương mại điện tử, bảo vệ môi trường; Các chính sách hỗ trợ cắt giảm thuế giá trị gia tăng không được áp dụng đối với ngành đồ uống có cồn... Ông Nguyễn Văn Việt cũng cho rằng, nhu cầu tiêu thụ đồ uống giảm do thu nhập người dân bị ảnh hưởng sau đại dịch; hệ thống nhà hàng, quán ăn đều ghi nhận lượng khách giảm mạnh dẫn tới phải đóng cửa hoặc cắt giảm nhân viên, giảm quy mô... Kéo theo ảnh hưởng tới cả chuỗi cung cấp, thậm chí tới cả ngành du lịch và ngành nông nghiệp.

Bên cạnh đó, những quy định liên quan đến xử lý vi phạm nồng độ cồn đã khiến các DN ngành rượu, bia giảm sút sản lượng, doanh thu. Đặc biệt, giá nguyên liệu đầu vào đối với ngành sản xuất đồ uống tăng cao từ 15%-30%; malt là nguyên liệu đầu vào chiếm tỉ trọng lớn trong giá thành sản xuất tăng khoảng 30-40% so với mức giá bình quân năm 2022.

Ảnh minh họa.

Ông Nguyễn Văn Việt cũng cho biết, ghỉ số tồn kho toàn ngành đồ uống năm 2023 ước tính tăng 120% so với năm 2022; Quý II năm 2024 cũng ghi nhận chỉ số tồn kho ngành đồ uống tăng gần 128.9%. Bên cạnh đó, các DN rượu phải đối mặt vấn nạn rượu trôi nổi, không rõ nguồn gốc, không được quản lý chiếm tới gần 70% lượng rượu tiêu thụ, ảnh hưởng tới hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN chính thống. Cùng với đó, một loạt các chính sách, dự Luật Thuế Giá trị gia tăng (sửa đổi), Quảng cáo (sửa đổi), tăng lương tối thiểu... đều tác động khiến chi phí của DN tăng. DN còn phải thực hiện các nghĩa vụ chính sách bắt buộc về bảo vệ môi trường từ năm 2024, chuyển đổi sang sử dụng các nguồn nguyên liệu xanh, bảo vệ môi trường, cắt giảm khí phát thải nhà kính...

Thực tế cho thấy, những năm gần đây, DN bia cả nước sụt giảm mạnh về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận. Theo thông tin của VBA, Heineken Việt Nam lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ đã chứng kiến sự sụt giảm hai con số trong năm 2023. Sabeco từ năm 2021 tới nay đều tăng trưởng âm so với năm 2019 cả về sản lượng, doanh thu, lợi nhuận từ một tới hai con số; các nhà máy sản xuất gia công trong hệ thống kiệt quệ bởi giá đầu vào tăng 20 - 40%, trong khi giá bán không thể tăng. Sản lượng tiêu thụ của Habeco năm 2023 giảm khoảng 30% so với năm 2019, ngân sách cũng giảm 10% và phải cắt giảm 25% lao động. Halico thì liên tục thua lỗtừ nhiều năm nay, đến cuối năm 2023, Halico đã ghi nhận lỗ quý thứ 27 liên tiếp, luỹ kế lên đến 457,7 tỷ đồng...

Đề xuất giãn lộ trình tăng thuế

Theo ông Nguyễn Văn Việt, khi tăng thuế làm giá sản phẩm tăng cao, người tiêu dùng sẽ có xu hướng chuyển sang các mặt hàng khác rẻ tiền hơn, tiêu dùng các sản phẩm trôi nổi, chất lượng kém, hàng lậu, hàng giả... Việc tăng thuế sẽ tạo ra khoảng cách lớn về lợi ích giữa sản phẩm chính thống và bất hợp pháp, kéo theo nguy cơ hàng lậu sẽ tăng cao, tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với sức khỏe người tiêu dùng, phát sinh chi phí cho các cơ quan quản lý thị trường, hải quan chống hàng lậu.

Góp ý cho Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) do Bộ Tài chính soạn thảo, ông Nguyễn Văn Việt dẫn khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về việc tăng giá bán rượu, bia ít nhất 10%, từ đó tăng thuế suất đối với rượu, bia năm 2026 lên 80%, năm 2023 lên 100% và cho rằng đây là khuyến cáo chung cho những nước có tốc độ phát triển khác nhau, không cụ thể cho Việt Nam. Ông Nguyễn Văn Việt cho rằng, các đề xuất phải được căn cứ và đánh giá đúng với thực trạng ở Việt Nam; nghiên cứu tính khả thi khi thực hiện. “Vì tầm quan trọng của chính sách này đối với ngành hàng bia-rượu-nước giải khát, VBA đề nghị Bộ trưởng Bộ Tài chính; Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí; Ban soạn thảo hồ sơ Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt xem xét thời điểm hiệu lực của Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) từ năm 2027” - ông Nguyễn Văn Việt nhấn mạnh.

Theo đó, ông Nguyễn Văn Việt kiến nghị xem xét giảm mức tăng thuế và giãn lộ trình tăng một cách hợp lý để tránh gây “sốc”; ổn định thị trường, tạo điều kiện để DN thích nghi với việc tăng thuế trong trong thời gian tới.

Cụ thể, đối với bia, từ ngày 1/1/2027 – 31/12/2028 áp thuế TTĐB ở mức 70%; từ ngày 1/1/2029- 31/12/2030 tăng lên 75%; từ ngày 1/1/2031 là 80%. Đối với tượu từ 20 độ trở lên, từ ngày 1/1/2027 – 31/12/2028 áp thuế ở mức 70%; từ ngày 1/1/2029- 31/12/2030 tăng lên 75%; từ ngày 1/1/2031 là 80%. Đối với rượu dưới 20 độ, từ ngày 1/1/2027 - 31/12/2028 là 40%; từ ngày 1/1/2029- 31/12/2030 tăng lên 45%; từ ngày 1/1/2031 là 50%. “VBA kiến nghị xem xét bỏ điểm l khoản 1 Điều 2 của dự thảo Luật, không bổ sung nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) có hàm lượng đường trên 5g/100ml, vào đối tượng chịu thuế TTĐB” - ông Nguyễn Văn Việt kiến nghị. Ngoài ra, đại diện Heineken Việt Nam cũng đề xuất xem xét mức thuế khác nhau đối với bia dưới 5,5 độ; từ 5,5 - 15 độ và trên 15 độ theo tinh thần Luật Phòng, chống tác hại rượu, bia.

Lý giải về việc kiến nghị bỏ điểm l khoản 1 Điều 2 của dự thảo Luật, ông Nguyễn Văn Việt cho rằng, việc áp thuế TTĐB lên nước giải khát có đường nhằm đạt được mục tiêu giảm tỷ lệ thừa cân béo phì là không khả thi. Bởi béo phì là một căn bệnh phức tạp do nhiều yếu tố gây ra bao gồm nạp dư thừa năng lượng, thiếu hoạt động thể chất... “Việc áp thuế TTĐB lên nước giải khát có đường là không hiệu quả trong việc tác động lên hành vi của người tiêu dùng. Bởi hiệu ứng thay thế khi người tiêu dùng có thể tiêu thụ các loại thực phẩm, đồ uống khác có hàm lượng đường và ca-lo cao hơn nước giải khát như sữa, bánh ngọt. Mặt khác, việc áp thuế TTĐB lên nước giải khát có đường sẽ tác động ngành nước giải khát và các ngành công nghiệp phụ trợ ngành mía đường, bao bì, bán lẻ và hậu cần ở Việt Nam, đặc biệt là ảnh hưởng tới các doanh nghiệp vừa và nhỏ” - ông Nguyễn Văn Việt nhận định.

Bên cạnh giải pháp tăng thuế, ông Nguyễn Văn Việt cũng kiến nghị việc đẩy mạnh nghiên cứu và thực thi các giải pháp chống hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ để bảo vệ các doanh nghiệp kinh doanh hợp pháp, chống thất thu ngân sách và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.