Vòng xoáy danh tiếng ảo

Mai Văn Dưỡng từng xây dựng hình ảnh một người am hiểu phong thủy, gần gũi qua các hoạt động từ thiện, nhưng sự nổi tiếng trên mạng xã hội dường như đã tạo ra áp lực phải duy trì sự chú ý từ công chúng. Trong bối cảnh các nền tảng như TikTok ưu tiên nội dung gây tranh cãi để tăng tương tác, Dưỡng có thể đã bị cuốn vào vòng xoáy chạy theo lượt xem, dẫn đến việc sản xuất các video mang tính công kích và thiếu kiểm chứng.

Từ góc độ tâm lý, hành vi của Dưỡng cho thấy dấu hiệu của sự phụ thuộc vào sự công nhận từ cộng đồng mạng. Việc liên tục đăng tải nội dung bôi nhọ, bất chấp các cảnh báo và xử phạt trước đó, có thể phản ánh một dạng hành vi tìm kiếm sự chú ý (attention-seeking behavior), thường thấy ở những người sáng tạo nội dung bị cuốn vào “cơn sốt” danh tiếng ảo. Ngoài ra, việc Dưỡng từng bị xử phạt hành chính nhưng không thay đổi hành vi cho thấy sự thiếu nhận thức đầy đủ về hậu quả pháp lý, hoặc có thể là sự tự tin thái quá vào sức ảnh hưởng của mình, khiến anh ta tin rằng có thể vượt qua các giới hạn pháp luật.

Trên nền tảng mạng xã hội, với nội dung kinh doanh các sản phẩm phong thủy và xây dựng hình ảnh “giáo sư” là cách anh ta tận dụng nền tảng số để tạo dựng vị thế, nhưng đồng thời cũng đặt anh ta vào tình thế dễ bị cám dỗ bởi những nội dung gây sốc để duy trì sự quan tâm. Tuy nhiên, điều này không biện minh cho hành vi vi phạm, mà chỉ giúp lý giải phần nào nguyên nhân dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật đã được xác định.

Cảnh báo về mặt trái của mạng xã hội

Sự việc TikToker Dưỡng Dướng Dường bị bắt là một hồi chuông cảnh tỉnh về cách sử dụng mạng xã hội tại Việt Nam hiện nay. Trong bối cảnh các nền tảng số mở ra cơ hội cho mọi cá nhân trở thành người phát ngôn, việc không kiểm soát nội dung, không tôn trọng đời tư và danh dự người khác có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng.

Từ một cá nhân được nhiều người yêu thích, từng làm từ thiện và chia sẻ kiến thức, Mai Văn Dưỡng đã đánh mất hình ảnh "giáo sư mạng" được mọi người yêu thích vì vượt quá ranh giới cho phép của quyền tự do ngôn luận. Vụ việc cũng là bài học cho những người làm nội dung trên mạng xã hội: "sức mạnh truyền thông" đi kèm trách nhiệm pháp lý và đôi khi, là cái giá không nhỏ.

Trường hợp của TikToker Dưỡng Dướng Dường không phải là ví dụ duy nhất về việc người có ảnh hưởng trên mạng xã hội phải đối mặt với hậu quả pháp lý. Mới đây, vụ việc của Quang Linh Vlogs và Hằng Du Mục cũng cho thấy thực trạng tương tự khi cả hai bị Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an khởi tố, bắt tạm giam vào ngày 4/4/2025 về tội "Lừa dối khách hàng" theo khoản 2 Điều 198 Bộ luật Hình sự. Hai KOLs này đã quảng cáo thực phẩm bổ sung Kera Super Greens Gummies với công dụng "có thể thay cho rau xanh trong bữa ăn" - một thông tin sai sự thật so với chất lượng thực tế của sản phẩm.

Như luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch Công ty Luật TAT Law firm đã nhận định: "Mạng xã hội không còn là 'vùng trũng pháp lý'. Trái lại, đây là môi trường có độ rủi ro cao nếu thiếu kiểm soát." Trách nhiệm pháp lý trong phát ngôn, đặc biệt khi liên quan đến danh dự, uy tín của người khác như trường hợp của Dưỡng Dướng Dường, hay khi gắn với sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng như vụ Quang Linh Vlogs, đang được nhìn nhận nghiêm khắc hơn bao giờ hết.

Vụ việc của TikToker Dưỡng Dướng Dường là lời nhắc nhở rằng mạng xã hội không phải là "vùng xám" pháp lý, nơi ai cũng có thể nói bất cứ điều gì mà không chịu trách nhiệm. Nhưng thay vì chỉ nhìn nhận theo chiều hướng tiêu cực, đây cũng là cơ hội để cộng đồng sáng tạo nội dung nhận thức rõ hơn về sức ảnh hưởng của mình và học cách sử dụng mạng xã hội một cách văn minh, có trách nhiệm.

Như trường hợp của Hằng Du Mục, người đã thừa nhận tại cơ quan điều tra rằng bản thân "có trách nhiệm rất lớn trong việc quảng cáo sai sự thật và nếu nghiêm khắc rà soát thật kỹ thì đã không vướng lao lý." Lời thừa nhận này là minh chứng cho thấy ranh giới giữa thành công và thất bại, giữa nổi tiếng và vướng lao lý trên không gian mạng thực sự rất mong manh.

Tự do ngôn luận là quyền được pháp luật bảo vệ, nhưng tự do ấy cần đi kèm với hiểu biết, sự tôn trọng và giới hạn rõ ràng. Nếu biết tận dụng đúng cách, mạng xã hội vẫn sẽ là một công cụ tuyệt vời để lan tỏa giá trị tích cực, chia sẻ kiến thức, kết nối cộng đồng và trên hết, là góp phần xây dựng một không gian mạng lành mạnh, nhân văn.