Tín chỉ Carbon: Cơ hội và thách thức trên đường đổi mới công nghệ xanh của Việt Nam
Việt Nam đã thu được tổng cộng 1,250 tỷ đồng thông qua việc bán 10.3 triệu tín chỉ carbon trong năm 2023.
Cuộc chiến chống biến đổi khí hậu đang trở nên sôi động hơn khi các nỗ lực này trở thành một loại hàng hóa có thể giao dịch trên thị trường dưới dạng tín chỉ carbon. Dự kiến trong 10 năm tới, tín chỉ carbon sẽ trở thành một phần không thể thiếu trên mỗi sản phẩm, dịch vụ khi các quốc gia áp dụng luật thuế tiêu thụ dựa trên dấu ấn carbon của chúng.
Mỗi tín chỉ carbon đại diện cho một tấn khí nhà kính, thường là CO2 hoặc các khí khác, đã được giảm bớt hoặc ngăn chặn khỏi phát thải vào môi trường. Doanh nghiệp có thể tạo ra tín chỉ này nếu lượng khí thải của họ thấp hơn tiêu chuẩn, và có thể bán chúng trên thị trường. Ngược lại, các doanh nghiệp phải mua tín chỉ carbon nếu phát thải của họ cao hơn tiêu chuẩn, nhằm trung hòa khí thải cho hoạt động của mình. Tín chỉ carbon được giao dịch như một loại hàng hóa, với giá cả biến động theo tình trạng dồi dào hoặc khan hiếm, và cả tính bền vững trong việc ngăn chặn phát thải.
Các nước trên thế giới đang triển khai thị trường carbon thông qua các cơ chế khác nhau, tuy nhiên đều có mục tiêu chung là giảm phát thải khí nhà kính và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Dưới đây là một số phương thức phổ biến mà các nước đang sử dụng:
Hệ thống giao dịch phân phối quyền sở hữu khí thải (Cap and Trade): Các nước như Hoa Kỳ, Canada, và các quốc gia của Liên minh Châu Âu (EU) đã triển khai hệ thống giao dịch phân phối quyền sở hữu khí thải. Hệ thống này đặt một giới hạn về lượng khí thải được phát thải, sau đó phân phối các đơn vị tín chỉ carbon cho các doanh nghiệp. Các doanh nghiệp có thể mua hoặc bán các đơn vị này tùy theo nhu cầu và khả năng của họ.
Thuế Carbon: Một số quốc gia áp dụng thuế carbon, tức là đặt một khoản phí cho mỗi đơn vị khí thải mà các doanh nghiệp sản xuất. Thuế này giúp tạo ra một động lực kinh tế để giảm phát thải và đầu tư vào các công nghệ sạch hơn.
Cơ chế phát triển sạch (CDM) và cơ chế tín dụng chung (JCM): Các cơ chế này được sử dụng trong khung của Công ước Khí hậu Liên Hiệp Quốc. CDM cho phép các nước phát triển tạo ra dự án giảm phát thải ở các nước đang phát triển và bán tín chỉ carbon tương ứng. JCM là một biến thể của CDM, trong đó các nước phát triển hợp tác với nhau để thực hiện các dự án giảm phát thải.
Thương mại tín chỉ Carbon: Ngoài các cơ chế chính thức, còn có các hoạt động thương mại tín chỉ carbon giữa các doanh nghiệp và tổ chức phi chính phủ. Các giao dịch này có thể xảy ra thông qua các thị trường carbon phát triển hoặc thông qua các thỏa thuận riêng giữa các bên.
Tuy nhiên, mỗi quốc gia có cách tiếp cận và hệ thống riêng biệt phản ánh tình hình kinh tế, xã hội và môi trường cụ thể của từng nước.