Tiềm năng còn nhiều

Mới đây, tại Hà Nội, Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS) thuộc Hội Thủy sản Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “Khép kín chuỗi rong biển giá trị cao”. Đây là hoạt động thiết thực nhằm từng bước tháo gỡ khó khăn, tiến tới hiện đại hóa ngành hàng rong biển Việt Nam. Thông qua hội thảo, làm rõ các vấn đề liên quan, đồng thời kêu gọi sự tham gia kết nối giữa các doanh nghiệp và các bên liên quan trong chuỗi giá trị rong biển.

Ông Đinh Xuân Lập, Phó Giám đốc Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS) phát biểu tại sự kiện.

Theo PGS.TS Nguyễn Hữu Dũng, Chủ tịch Hiệp hội nuôi biển Việt Nam, rong biển là một loại thực vật quý giá với giá trị dinh dưỡng vượt trội. Thành phần của rong biển có chứa nhiều vitamin B, C, E, K, axit béo omega-3, protein, axit amin, polyphenol và khoáng chất như sắt, canxi, i-ốt, với nồng độ cao gấp 10 lần so với các thực phẩm trên cạn. Đặc biệt, thành phần lignans trong rong biển có khả năng bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh ung thư và ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư; chiết xuất từ rong biển được sử dụng trong các kem trị mụn, kem chống lão hoá, làm săn da, kháng viêm, làm dịu da nhạy cảm, kích ứng do ảnh hưởng của môi trường. Hàm lượng chất xơ dồi dào trong rong biển cũng hỗ trợ lợi khuẩn trong đường ruột, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.

Phó Giám đốc ICAFIS Đinh Xuân Lập nhận định, rong biển Việt Nam sở hữu tiềm năng phát triển to lớn với khoảng 900.000ha đất có thể nuôi trồng. Tuy nhiên, số liệu từ Cục Thủy sản Bộ NN&PTNT cho thấy, đến năm 2023, diện tích trồng rong biển trên toàn quốc chỉ mới đạt hơn 16.500ha, với sản lượng khoảng 150.000 tấn. Điều này cho thấy tiềm năng trồng rong biển ở Việt Nam còn rất lớn.

Cũng theo ông Đinh Xuân Lập, thị trường rong biển toàn cầu đạt giá trị từ 16-20 tỷ USD, tăng trưởng vượt 10% mỗi năm; xu hướng tiêu dùng thực phẩm xanh và năng lượng tái tạo ngày càng gia tăng; các hoạt chất từ rong biển được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau; rong biển có khả năng giảm ô nhiễm môi trường nhờ vào việc hấp thụ Nitơ và Phospho... đều là những tiềm năng to lớn nếu phát triển việc trồng rong biển.

Ông Dương Long Trì, Phó Tổng thư ký Hội Thủy sản Việt Nam phát biểu tại hội thảo.

Tuy nhiên, theo ông Đinh Xuân Lập, Việt Nam hiện là một trong những quốc gia tiêu thụ rong biển đáng kể, nhưng 90% lượng rong biển tiêu thụ lại là hàng nhập khẩu, đặc biệt là các sản phẩm snack và dinh dưỡng cho trẻ em. “Nguyên nhân chủ yếu là do hương vị tanh và chất lượng dinh dưỡng của rong biển chưa được nhận diện rõ ràng. Điều này cho thấy ứng dụng công nghệ chế biến sâu của chúng ta vẫn còn hạn chế và lợi nhuận chưa cao. Thêm vào đó, ô nhiễm môi trường và cạnh tranh từ các nền kinh tế khác cũng là những thách thức lớn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa có những giải pháp canh tác kết hợp hiệu quả để phát triển hài hòa giữa ngành thủy sản, du lịch và các lĩnh vực khác nhằm tạo ra giá trị kép” - ông Đinh Xuân Lập nhấn mạnh.

Từ thực tế trên, ông Đinh Xuân Lập cho rằng, để tận dụng tối đa tiềm năng của ngành rong biển, việc xây dựng chuỗi khép kín, phát triển dòng sản phẩm giá trị cao đóng vai trò rất quan trọng. Điều này đòi hỏi chúng ta cần phải đi sâu nghiên cứu để có những dòng giống tốt hơn cũng như đầu tư vào phân khúc chế biến sâu. Đồng thời đẩy mạnh yếu tố liên kết chuỗi giữa đơn vị sản xuất giống, người nuôi trồng, doanh nghiệp chế biến; về sau có thể là xuất khẩu, tạo nên giải pháp đêt húc đẩy phát triển ngành rong biển.

Đề ngành rong biển phát triển bền vững

Tại hội thảo, ICAFIS đã ra mắt chuỗi liên kết từ nuôi trồng đến sản xuất và phân phối rong biển; bước đầu có sự tham gia của ICAFIS, Công ty CP Tập đoàn STP và Công ty TNHH Japi Foods. Chuỗi liên kết được hình thành với sứ mệnh phát triển bền vững từ biển, tối ưu hóa toàn bộ chuỗi giá trị từ nuôi trồng, sản xuất đến phân phối sản phẩm rong biển.

Trong đó, Công ty TNHH Japi Foods là đơn vị thu mua các nguyên liệu rong từ các vùng nguyên liệu trồng của người nông dân, hợp tác xã, đơn vị cung ứng nguyên liệu và chế biến thành phẩm các sản phẩm chiết xuất từ rong. Công ty CP Tập đoàn STP là đơn vị nghiên cứu, cung ứng nguồn giống rong và cung cấp nguyên liệu rong cho doanh nghiệp chế biến.

Nói về mục tiêu của chuỗi liên kết, TS. Nguyễn Thị Sâm - Giám đốc Công ty TNHH Japi Foods chia sẻ, chuỗi liên kết là một vấn đề quan trọng trong phát triển bền vững ngành rong biển. Sự hoạt động của chuỗi liên kết nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm từ nguồn gốc đến thành phẩm, tạo ra giá trị bền vững cho ngành công nghiệp rong biển; đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh và an toàn. Từ đó, tạo việc làm và cải thiện sinh kế cho ngư dân, tiến tới chuyển giao công nghệ và kiến thức.

“Để phát triển bền vững, ngành rong biển không chỉ cần đảm bảo các tiêu chí môi trường mà còn phải tạo ra giá trị gia tăng cho cả những người tham gia vào chuỗi sản xuất và người tiêu dùng cuối cùng. Việc chỉ tập trung vào sản xuất nguyên liệu thô sẽ hạn chế khả năng phát triển của ngành. Do đó, sự tham gia của Japi Foods sẽ là một mắt xích quan trọng kết nối chặt chẽ giữa người nông dân, doanh nghiệp chế biến, cơ quan quản lý nhà nước và các nhà phân phối. Chúng tôi cam kết với bà con, khi phát triển rong ra không cần lo về vấn đề thu mua; chúng tôi sẽ thu mua toàn bộ và giá không bao giờ thấp hơn thị trường” - bà Nguyễn Thị Sâm nhấn mạnh.

Tổng Giám đốc Công ty CP Tập đoàn STP Nguyễn Thị Hải Bình cũng đặc biệt nhấn mạnh quyết tâm trong việc xây dựng một chuỗi giá trị đạt tiêu chuẩn 5 sao. Bà Nguyễn Thị Hải Bình cho rằng hiện tại chưa ai trong ngành dám khẳng định rằng giá trị nông nghiệp có thể đạt 5 sao, do còn quá nhiều những thách thức. Tuy nhiên, Công ty CP Tập đoàn STP sẽ hướng tới tầm nhìn về một chuỗi nông nghiệp 5 sao, mang tính đặc thù và phục vụ cho chính người nông dân. “Chúng tôi xác định rằng định hướng này cần phải đi chậm nhưng vững chắc. Từng bước tiến lên, sẽ kéo theo càng nhiều bà con nông dân tham gia, tạo cơ hội cho bà con góp mặt và tạo ra giá trị cho chính mình. Chúng tôi cam kết sẽ trở thành một nguồn lực mạnh mẽ, góp phần làm cho chuỗi liên kết ngày càng phát triển” - bà Nguyễn Thị Hải Bình chia sẻ.

Ông Dương Long Trì, Phó Tổng thư ký Hội Thủy sản Việt Nam đánh giá, nếu tận dụng cơ hội, có định hướng phát triển rõ ràng thì rong biển Việt Nam sẽ có tương lai xa. Nhưng để phát triển hiệu quả và bền vững cần sự vào cuộc của các bên trong chuỗi giá trị. “Kỳ vọng, với sự hợp tác khởi đầu của các doanh nghiệp trong chuỗi liên kết rong biển, ngư dân vùng biển sẽ có cơ hội chuyển đổi nghề hiệu quả và bền vững” - ông Dương Long Trì bày tỏ.