Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Trong phiên thảo luận sáng 26/3 về dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách đã đề xuất loại bỏ xăng và điều hòa nhiệt độ khỏi danh mục hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với lập luận rằng đây là những mặt hàng thiết yếu của người dân, không phù hợp với bản chất và mục tiêu của luật.

Thuế tiêu thụ đặc biệt: Điều tiết hành vi hay tăng thu ngân sách?

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) nhấn mạnh rằng mục tiêu cốt lõi của Thuế tiêu thụ đặc biệt là điều chỉnh hành vi tiêu dùng, không phải tăng thu ngân sách. Theo ông, việc áp thuế này nhằm "hạn chế điều kiện tiêu dùng đối với những mặt hàng có hại cho sức khỏe, có ảnh hưởng không tốt đến cộng đồng và chuyển hành vi đó sang một sản phẩm tiêu dùng thay thế có lợi hơn."

Đại biểu Cường còn nhấn mạnh: "Việc đánh Thuế tiêu thụ đặc biệt còn đặt mục tiêu thu ngân sách nhưng thu ngân sách không phải là mục tiêu chính mà mục tiêu chính là hành vi." Ông cho rằng cần xem xét cẩn trọng dự thảo luật để đảm bảo "đã đúng mục tiêu, đúng hành vi chưa hay vẫn dừng lại ở mục tiêu thu ngân sách."

Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội Hoàng Văn Cường phát biểu ý kiến. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Điều hòa - Từ hàng xa xỉ đến thiết yếu

Với quan điểm dứt khoát, đại biểu Hoàng Văn Cường đã đề nghị: "Tôi cho rằng cần bỏ máy điều hòa nhiệt độ ra khỏi đối tượng chịu Thuế tiêu thụ đặc biệt." Ông lý giải rằng điều hòa hiện nay "là sản phẩm tiêu dùng thực sự thiết yếu, không có gì thay thế được và nếu nâng cao mức thuế bao nhiêu chăng nữa thì vẫn phải dùng, có hạn chế đối tượng nào đó thì vẫn không thay đổi hành vi."

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn giải thích rằng trước đây điều hòa được coi là mặt hàng xa xỉ nên đánh thuế tiêu thụ đặc biệt, nhưng hiện nay đã trở thành "mặt hàng phổ thông, các gia đình sử dụng." Ông cho biết Ban soạn thảo sẽ cùng các cơ quan liên quan rà soát để có phương án điều tiết phù hợp.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Đắk Nông Nguyễn Trường Giang phát biểu ý kiến. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Xăng: Đã chịu hai loại thuế

Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) cũng nhấn mạnh việc áp thuế phải đúng bản chất của Thuế tiêu thụ đặc biệt. Ông chỉ ra rằng xăng là mặt hàng thiết yếu và không thể hạn chế sử dụng. Quan trọng hơn, xăng hiện đang phải chịu cả Thuế tiêu thụ đặc biệt và Thuế bảo vệ môi trường.

"Nếu chúng ta xác định dùng xăng ảnh hưởng tới môi trường thì có thể tăng thuế bảo vệ môi trường chứ không thể đánh Thuế tiêu thụ đặc biệt," đại biểu Giang nêu quan điểm. Ông đề xuất "với mặt hàng xăng và điều hòa 90.000 BTU trở xuống không nên đánh thuế tiêu thụ đặc biệt."

Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Thứ trưởng Cao Anh Tuấn cho biết xăng đã chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ rất lâu và nhiều nước cũng áp dụng cả hai loại thuế: Thuế tiêu thụ đặc biệt (thu theo tỷ lệ phần trăm) và Thuế bảo vệ môi trường (thu thuế tuyệt đối). Hiện dự thảo đang đề xuất mức thuế với xăng sinh học thấp hơn để khuyến khích người dân sử dụng loại xăng thân thiện với môi trường này.

Cam kết môi trường và thông lệ quốc tế

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính trong báo cáo giải trình đã nêu rõ việc thu Thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng từ năm 1995 là phù hợp với mục tiêu điều tiết tiêu dùng đối với hàng hóa cần sử dụng tiết kiệm và phù hợp thông lệ quốc tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN)

Báo cáo cũng nhấn mạnh bối cảnh ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu đang là vấn đề toàn cầu, cùng với cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050. Vì vậy, việc duy trì thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng "góp phần giảm phát thải và định hướng tiêu dùng tiết kiệm."

Về điều hòa nhiệt độ, Ủy ban cho rằng việc thu thuế với mặt hàng này (công suất từ 90.000 BTU trở xuống) "đang được áp dụng ổn định nhằm nâng cao nhận thức về việc hạn chế tiêu dùng cũng như định hướng tiêu dùng tiết kiệm điện, bảo vệ môi trường."

Cân nhắc tác động với doanh nghiệp đồ uống

Tại Hội nghị, một số đại biểu cũng đề cập đến việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng rượu bia. Theo phản ánh từ các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh rượu bia, họ về cơ bản nhất trí với việc tăng thuế, song đề nghị cân nhắc cẩn trọng về mức tăng, lộ trình và phương thức áp dụng.

Đại biểu lưu ý rằng các doanh nghiệp đồ uống "đã chịu ảnh hưởng tiêu cực từ đại dịch COVID-19 cũng như những tác động, ảnh hưởng không mong muốn khác làm sụt giảm sản lượng, doanh thu." Tình hình của các doanh nghiệp này được mô tả là "rất khó khăn, cần sự giúp đỡ, hỗ trợ để vực dậy, vươn lên, tồn tại và phát triển."