Hội thảo" Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Tạp chí trực thuộc các hội ngành toàn quốc" ngày 27/11.

Theo báo cáo của Liên hiệp hội Việt Nam, tính đến nay, khối tạp chí thuộc hội ngành toàn quốc có 47 cơ quan tạp chí.

Ứng với tôn chỉ mục đích của các cơ quan tạp chí thì hầu hết đều có bản sắc riêng, tập trung vào lĩnh vực chuyên ngành tương đồng với cơ quan chủ quản. Đóng vai trò là cơ quan ngôn luận của ngành mình, do đó hàm lượng thông tin báo chí dành cho chuyên ngành là chiếm đa số, phục vụ cho việc truyền thông, phổ biến kiến thức, kết nối,… thúc đẩy sự phát triển của ngành. Đây cũng chính là thế mạnh đặc biệt của từng tạp chí.

Với tính chất chuyên ngành như vậy, mỗi cơ quan báo chí thuộc hội ngành đều trở thành diễn đàn thu hút đông đảo cộng đồng những người quan tâm đến lĩnh vực chuyên ngành đó, trong đó có các nhà khoa học, doanh nghiệp, người tiêu dùng, sinh viên,… Đây cũng là thị trường báo chí chính của các tờ tạp chí mà ít bị cạnh tranh bởi số lượng bài hay chuyên mục nào đó của một số tờ báo khác ngoài khối tạp chí thuộc hội ngành.

Khoa học và công nghệ ngày nay phát triển mạnh mẽ, công nghệ mới, công nghệ chủ lực thay đổi từng ngày và gắn liền với tất cả các lĩnh vực trong mỗi nền kinh tế, mỗi quốc gia. Khoa học và công nghệ cũng là động lực của phát triển. Bởi vậy đây là nguồn đề tài phong phú cho báo chí khoa học và công nghệ.

Tạp chí chuyên ngành khoa học, đồng hành cùng hội ngành – cơ quan chủ quản trong nhiều năm qua đã có tiếng nói tích cực trong phát triển ngành. Trong bối cảnh hiện nay, vai trò của các tạp chí chuyên ngành khoa học là không thể phủ nhận.

Tại hội thảo, Nhà báo Trần Thị Giang – Tổng biên tập Tạp chí Tự động hóa ngày nay đóng góp tham luận

Tìm cách phát huy thế mạnh

Bên cạnh bản sắc về nội dung truyền thông thì khối tạp chí thuộc hội ngành hoàn toàn tự chủ tài chính. Do đó, cần có giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động. Theo kinh nghiệm của một người công tác trong cơ quan tạp chí thuộc hội ngành nhiều năm, xin đề xuất một số giải pháp sau:

Bám vào thế mạnh đặc biệt của chuyên ngành

Đối với tạp chí chuyên ngành thì nhiệm vụ chính trị chính là tạo nên diễn đàn thúc đẩy phát triển ngành, làm cho tờ tạp chí thực sự có ý nghĩa đối với xã hội, từ đó góp phần vào phát triển chung của đất nước.

Do đó bám vào thế mạnh đặc biệt của báo chí chuyên ngành chính là giải pháp tốt nhất. Đây là giá trị cốt lõi của tờ tạp chí, bên cạnh những lượng thông tin thời sự, văn hóa, xã hội khác phục vụ nhu cầu công chúng cả nước. Đi đúng giá trị cốt lõi của tờ tạp chí cũng là tìm đúng thị trường báo chí của mình và không sợ vi phạm tôn chỉ, mục đích. Cách khai thác vào thị trường ấy tùy vào thế mạnh của từng mảng nội dung mà tờ tạp chí truyền thông, từng cơ quan chủ quản và sự năng động của mỗi cơ quan báo chí. Đây chính là lựa chọn mô hình tăng trưởng theo chiều sâu (bạn đọc trung thành)

Phải đạt được 60-70% lượng thông tin chuyên ngành, tăng hàm lượng khoa học, các bài có tính chất chuyên sâu của tạp chí, 30-40% còn lại là các thông tin xã hội hóa, nội dung hấp dẫn độc giả trong và ngoài chuyên ngành (nhưng không sa đà vào tin bài giật gân, câu views,…)

Bán nội dung lấy doanh thu

Xác định nội dung chính là sản phẩm cốt lõi để thu hút độc giả, tăng lượng bạn đọc cho tạp chí in cũng như tạp chí điện tử, từ đó tăng phát hành tạp chí in hay thu tiền bài báo chất lượng trên nền tảng điện tử (đọc báo trả tiền), thu hút quảng cáo khi lượng độc giả tăng. Mỗi tờ tạp chí chuyên ngành đều có lượng độc giả gắn bó, nội dung cần hướng đến đối tượng độc giả trọng tâm của chính mình, mang lại những giá trị gia tăng cho bạn đọc. Do đó, cần:

Xác định rõ từng đối tượng độc giả là nhà khoa học, doanh nghiệp, các kỹ sư, người tiêu dùng…. gắn được với nhu cầu công việc thực tế mà các đối tượng độc giả cần (cần gì đáp ứng nấy).

Tránh tạp chí hóa báo bằng việc có kế hoạch rõ ràng trong tuần, tháng đối với việc xây dựng nội dung cho tạp chí. Ngoài các nội dung phổ biến kiến thức hữu ích trong ngành, cần bám vào các vấn đề nổi cộm, vấn đề đang được xã hội quan tâm, vấn đề liên quan lĩnh vực của mình để có tuyến bài chuyên sâu, có nội dung phân tích đánh giá, bình luận một vấn đề cụ thể đang được xã hội quan tâm trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa học,… phù hợp với tôn chỉ mục đích của tạp chí. Cần xác định đối với vấn đề đó, tạp chí của mình là một điểm đến.

Phải sắc sảo tìm được đề tài, thông tin phải đáng tin cậy, kịp thời, dù là bài phóng viên viết, phỏng vấn chuyên gia hay là bài chuyên gia. Báo chí chuyên ngành phải xây dựng được cách tiếp cận riêng, nguồn thông tin riêng với cách trình bày hấp dẫn và trí tuệ, phải có trường phái riêng.

Cần sự chỉn chu trong từng tác phẩm truyền thông, tránh cẩu thả trong việc trình bày, câu chữ sẽ làm tăng uy tín của tờ tạp chí. Bởi vì độc giả của khối tạp chí hầu hết là nhóm trí thức, người có kiến thức chuyên môn từ nhiều lĩnh vực, nhiều cơ quan công tác khác nhau.

Tăng cường tác phẩm báo chí chất lượng cao từ nguồn bài của phóng viên đến bài CTV

Đối với mảng học thuật nếu có ở một số cơ quan tạp chí cần thực hiện in quyển riêng theo format chuẩn quốc tế. Các bài báo học thuật phải thực sự có chất lượng tốt, quy trình tổ chức bài đảm bảo theo hướng dẫn của Hội đồng giáo sư Nhà nước và cần tiến tới hội nhập quốc tế để được đánh giá cao, đồng thời mang lại giá trị khoa học cho lĩnh vực chuyên ngành. Uy tín của tạp chí và cơ quan chủ quản được nâng lên, thuận lợi cho phát triển nguồn thu.

Bên cạnh đó, Bà Giang cũng chia sẻ một số giải pháp chung căn cơ khác

Coi trọng chiến lược phát triển nguồn thu cho cơ quan báo chí, không chỉ dựa vào việc sản xuất nội dung mà phải chuyển đổi số báo chí để áp dụng công nghệ để truyền tải thông tin, tương tác với độc giả; áp dụng công nghệ trong quy trình sản xuất, quản lý thông tin, đo đếm lượng truy cập, đánh giá thị hiếu nhu cầu đọc báo của độc giả để cá nhân hóa độc giả,…; thực hiện các mô hình kinh doanh báo chí mới (báo chí đa phương tiện, thu phí đọc báo, phân phối thông tin trên các nền tảng mạng xã hội,…)

Tổ chức các hội thảo chuyên ngành vừa phục vụ hội viên của hội nói riêng, cung cấp kiến thức chuyên ngành cho các đối tượng quan tâm khác, vừa có nguồn bài, nguồn kinh phí

Tạo cơ chế chính sách hợp lý để huy động nguồn lực tập thể

Cũng giống như các đơn vị sự nghiệp khác, cơ chế chính sách cho một cơ quan báo chí bao gồm cả việc trọng dụng nhân tài, thưởng phạt công bằng, có cơ khuyến khích, tạo động lực phấn đấu cho từng cá nhân để gắn bó. Đối với các cơ quan tạp chí chuyên ngành cần coi trọng việc đào tạo nâng cao kỹ năng nghiệp vụ báo chí, có hiểu biết lĩnh vực chuyên ngành, nâng cao trình độ lý luận chính trị cho đối tượng cán bộ phóng viên, biên tập viên không được đào tạo qua chuyên ngành báo chí.

Xây dựng được môi trường công việc đoàn kết, gắn bó, tâm huyết xây dựng tạp chí từ cơ quan chủ quản đến nội bộ trong tạp chí để thực hiện được mục tiêu đề ra.

Phát huy vai trò của Liên hiệp hội trong việc góp tiếng nói phản biện chính sách, cơ chế quản lý, tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc dành cho báo chí đặc thù khoa học thuộc hội ngành. Đây là khối tạp chí hữu ích cho sự phát triển KHCN của đất nước