Thông qua Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi)

Ngày 13 và 14/2, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và Hội trường về dự án Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi); có 121 lượt ý kiến đại biểu Quốc hội phát biểu (trong đó có 104 ý kiến phát biểu tại Tổ và 15 ý kiến phát biểu tại Hội trường, 2 ý kiến bằng văn bản), không khí thảo luận sôi nổi, trách nhiệm; 1 Đoàn đại biểu Quốc hội gửi văn bản góp ý.

Ngay sau phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã chỉ đạo việc tổng hợp, giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật theo ý kiến các vị đại biểu Quốc hội (ĐBQH).

Trước đó biểu quyết, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi).

Theo đó, nhiều nội dung đã được UBTVQH tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) như nội dung về: bảo đảm tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật; nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Chính phủ (Điều 5); nguyên tắc phân định thẩm quyền (Điều 6); phân quyền, phân cấp, ủy quyền (các điều 7, 8 và 9); nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ; điều khoản chuyển tiếp (Điều 32)...

Về bảo đảm tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật, theo Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng, một số ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát các quy định của dự thảo Luật, đặc biệt là các quy định về phân cấp, phân quyền để bảo đảm phù hợp, đồng bộ, thống nhất với các quy định của Hiến pháp, các luật vàdự thảo luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp này; đồng thời cần bổ sung nội dung việc phân cấp, phân quyền phải gắn với kiểm soát quyền lực và chống lạm quyền.

Tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát các quy định tại dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ (sửa đổi) với quy định của Hiến pháp, các luật, dự thảo luật có liên quan để bảo đảm tính hợp hiến, tính đồng bộ, thống nhất, liên thông giữa các luật và trong hệ thống pháp luật.

Đối với các quy định về kiểm soát quyền lực trong việc thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp, phân quyền đã được quy định tại khoản 7 và khoản 8 Điều 6, khoản 3 và khoản 4 Điều 8, khoản 3 và khoản 4 Điều 9 và các điều cụ thể về trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong dự thảo Luật.

Về nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, có ý kiến đề nghị quy định rõ hơn về vai trò của Chính phủ với tư cách cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, chịu trách nhiệm trước Quốc hội; nghiên cứu cơ chế phối hợp giữa Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với Quốc hội, Chủ tịch nước, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và các cơ quan khác; quy định rõ hơn về trách nhiệm giải trình của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trước Quốc hội, cử tri và Nhân dân.

UBTVQH cho rằng ý kiến của ĐBQH đã được thể hiện trong các quy định của dự thảo Luật. Cụ thể là, về nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ: Dự thảo Luật thiết kế nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ thực hiện theo quy định của Hiến pháp; đồng thời, làm rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ trong mối quan hệ với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, làm rõ các nhiệm vụ theo thẩm quyền của Chính phủ, vừa bảo đảm tính khái quát, vừa kế thừa các nhiệm vụ quản lý thống nhất nền hành chính quốc gia với tư cách Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất.Về nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ,dự thảo Luật đã thiết kế rõ nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ là thực hiện theo các quy định của Hiến pháp, pháp luật và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương.

Về nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ (các điều 17, 18, 19), có ý kiến đề nghị bổ sung vào Điều 18 về trách nhiệm của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ với tư cách là thành viên của Chính phủ trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định việc phân quyền cho địa phương khi có đủ điều kiện, năng lực cần thiết, đồng thời phải bổ sung quy định giám sát chặt chẽ nội dung này.

UBTVQH nhận thấy việc phân quyền phải quy định trong luật, nghị quyết của Quốc hội, nên chủ thể đề xuất ban hành văn bản cũng như trách nhiệm giám sát đã được quy định trong Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, do đó, xin không bổ sung vào dự thảo Luật.

Ngoài các nội dung trên đây, tiếp thu ý kiến ĐBQH và đề xuất của Chính phủ tại Văn bản số 105/CP-TCCV ngày 17/2/2025, UBTVQH đã chỉ đạo Cơ quan chủ trì thẩm tra phối hợp với Cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan, tổ chức hữu quan rà soát, tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật cả về nội dung và kỹ thuật văn bản.

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/3/2025.