Việt Nam hướng tới chuỗi cung ứng toàn cầu ngành công nghiệp bán dẫn

Thời cơ trở thành điểm đến chiến lược

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, ngành công nghiệp bán dẫn được dự báo sẽ trở thành ngành công nghiệp với quy mô hàng nghìn tỷ USD vào năm 2030. Việc đẩy mạnh nghiên cứu, đầu tư, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn đang trở thành “cuộc đua” mới giữa các quốc gia, các nền kinh tế trong thế kỷ 21. Việt Nam đang đứng trước thời cơ to lớn để trở thành một điểm đến chiến lược trong chuỗi cung ứng toàn cầu của ngành công nghiệp bán dẫn.

Phó Thủ tướng cho rằng, Việt Nam đang chạy đua với thời gian và đã có những bước đi cụ thể, bài bản, mang tính nền tảng nhằm tạo tiền đề, môi trường thuận lợi cho phát triển ngành công nghiệp quan trọng này. Từ chủ trương của Đảng, được thể chế hóa trong các chính sách, pháp luật của Nhà nước; đến những nỗ lực vượt bậc trong ưu tiên phát triển hạ tầng, như năng lượng, logistics…

“Chính phủ đang tập trung xây dựng Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn và Đề án đào tạo nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn theo tiêu chuẩn quốc tế. Việc nhanh chóng xây dựng được đội ngũ nhân lực chất lượng cao, có chuyên môn sâu về vi mạch bán dẫn được cho là bài toán mấu chốt, là cơ hội, cũng là thách thức lớn nhất để Việt Nam phát huy tốt tiềm năng, lợi thế, tham gia vào chuỗi giá trị của ngành công nghiệp bán dẫn. Chính phủ cam kết đồng hành cùng cơ sở đào tạo, doanh nghiệp, tạo ra môi trường kinh doanh và học thuật thuận lợi để khuyến khích sự đổi mới, nghiên cứu, phát triển, sản xuất trong lĩnh vực bán dẫn” - Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh.

Phenikaa đặt mục tiêu đào tạo 8.000 kỹ sư thiết kế vi mạch chất lượng cao.

Mới đây, tại Hội thảo quốc tế “Nguồn nhân lực bán dẫn Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu” do Tập đoàn Phenikaa tổ chức, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã khẳng định, Hội thảo là dịp để Chính phủ, các Bộ, ngành lắng nghe ý kiến của các đơn vị đào tạo, các tổ chức, doanh nghiệp trong nước và quốc tế; để xây dự chiến lược phát triển ngành công nghiệp vi mạch bán dẫn nói chung và chuẩn bị những Đề án quan trọng để phát triển nguồn nhân lực của ngành nói riêng. Phó Thủ tướng đồng thời khẳng định, trong xu thế chuyển dịch chuỗi sản xuất khu vực và toàn cầu, Việt Nam có lợi thế về địa kinh tế; môi trường đầu tư - kinh doanh thuận lợi, với các chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn; nguồn nhân lực trẻ, có trình độ cơ bản và khả năng tiếp cận công nghệ mới; nguồn nguyên - vật liệu thuận lợi… “Một điểm mạnh làm nên sức hấp dẫn của Việt Nam đối với các nhà đầu tư hàng đầu là vị thế và uy tín quốc tế ngày càng quan trọng trong khu vực và quốc tế. Việt Nam hiện có quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với hầu hết các nước có ngành công nghiệp bán dẫn phát triển” - Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ.

Trước đó, tại Hội nghị phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp bán dẫn, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng đã đưa ra nhận định, Việt Nam đang có cơ hội “nghìn năm có một” để tham gia vào chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu. Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư lý giải, trong xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng và diễn biến phức tạp về địa chính trị trên thế giới, các doanh nghiệp ngành công nghiệp bán dẫn đã và đang chuyển hướng đến các nước khu vực châu Á để đặt trụ sở, nhà máy.

Việt Nam có lợi thế cho phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, bởi môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi thu hút được nhiều doanh nghiệp FDI lớn trong lĩnh vực điện tử; đã nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược toàn diện với hầu hết các nước có ngành công nghiệp bán dẫn phát triển. Hơn thế, Việt Nam có sẵn lực lượng lao động có chất lượng đang hoạt động trong ngành công nghiệp điện tử dễ dàng chuyển đổi sang ngành công nghiệp bán dẫn; với hơn 50% dân số dưới 30 tuổi (thời kỳ dân số vàng) và khoảng 1,8 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học, cao đẳng hàng năm.

Giải pháp phát triển ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam

Tập đoàn Phenikaa đã cơ kế hoạch đầu tư mang tầm chiến lược trong lĩnh vực công nghiệp bán dẫn. Trong đó, thành lập Công ty Bán dẫn Phenikaa (S-Phenikaa) hoạt động trong lĩnh vực thiết kế vi mạch và các dịch vụ liên quan đến vi mạch; thành lập Trung tâm Phenikaa đào tạo nguồn nhân lực vi mạch theo mô hình (upskill) dựa trên nhu cầu của khách hàng. Trường Đại học Phenikaa cũng đã đưa chuyên ngành thiết kế vi mạch vào chương trình đào tạo đại học chính quy từ năm 2024-2025 với mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực ngành vi mạch bán dẫn theo chiều rộng và chiều sâu theo nhu cầu xã hội... “Tập đoàn Phenikaa hướng đến việc đào tạo theo đơn hàng, theo nhu cầu thị trường; gắn việc đào tạo với hoạt động của S-Phenikaa, thiết kế, cung cấp dịch vụ thiết kế chip bán dẫn, tạo nên một tổ hợp dịch vụ kinh doanh cung cấp dịch vụ đào tạo theo nhu cầu xã hội” - Chủ tịch Tập đoàn Phenikaa Hồ Xuân Năng chia sẻ.

Ngoài ra, Tập đoàn Phenikaa cũng có kế hoạch thu hút, tuyển dụng, hợp tác với đội ngũ chuyên gia, giảng viên quốc tế và trong nước có chuyên môn và kinh nghiệm tại các Tập đoàn lớn về bán dẫn. Hợp tác với Trung tâm nghiên cứu, đào tạo thiết kế vi mạch và trí tuệ nhân tạo Đà Nẵng thành lập Liên minh Đào tạo nghiên cứu bán dẫn theo mô hình hợp tác công tư. Kết nối và hợp tác với Trường Đại học Arizona State University (Hoa Kỳ), Chang Gung University (Đài loan); Công ty Synopsys, SiCADA; Viện TSRI (Đài Loan)… nhằm mở rộng hoạt động đào tạo cũng như chuẩn bị đầu ra cho nguồn nhân lực sau khi đào tạo.

Là một trong những địa phương đi đầu về phát triển công nghiệp vi mạch bán dẫn, Đà Nẵng xác định công nghiệp vi mạch bán dẫn là một bộ phận quan trọng trong 5 nhóm ngành đột phá, tạo xung lực phát triển nhanh và bền vững của địa phương. Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng Lê Trung Chinh cho biết, từ tháng 10/2023, Đà Nẵng đã triển khai quyết liệt và đồng bộ nhiều bước đi quan trọng với hướng chính là tập trung phát triển nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn gắn với trí tuệ nhân tạo. Đà Nẵng đã ký bản ghi nhớ hợp tác phát triển lĩnh vực bán dẫn với Tập đoàn Synopsys; thành lập Trung tâm Nghiên cứu, đào tạo thiết kế vi mạch và trí tuệ nhân tạo (Trung tâm DSAC). Đà Nẵng cũng đang xây dựng Đề án “Phát triển chip bán dẫn và vi mạch trên địa bàn thành phố Đà Nẵng” dự kiến được ban hành vào giữa năm 2024, là cơ sở quan trọng để triển khai các nhiệm vụ, giải pháp, xây dựng các chính sách hỗ trợ, thu hút đặc thù, thúc đẩy phát triển ngành vi mạch bán dẫn Đà Nẵng.

Sinh viên Trường Đại học Phenikaa thực hành trong những phòng lab trị giá hàng triệu USD.

Trên thực tế, Theo Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng, thế giới đang thiếu hụt nhân lực công nghệ bán dẫn, chủ yếu trong ngắn hạn và trung hạn. Ông Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ, một trong những bước đi của chiến lược quốc gia về công nghiệp bán dẫn là xây dựng để Việt Nam trở thành trung tâm nhân lực toàn cầu về công nghiệp bán dẫn. Từ đây, thu hút đầu tư nghiên cứu, thiết kế, sản xuất, đóng gói, kiểm thử chip bán dẫn... tại Việt Nam. Ông Nguyễn Mạnh Hùng cũng đồng thời nhấn mạn việc phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam phải đi với phát triển ngành công nghiệp điện tử, công nghiệp chuyển đổi số. “Ngành công nghiệp điện tử lớn gấp 5-6 lần ngành công nghiệp bán dẫn, công nghiệp chuyển đổi số thì còn lớn hơn rất nhiều” - ông Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam Lê Viết Khuyến cho rằng, nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn bao gồm nhân lực cho các công đoạn của ngành công nghiệp này, chứ không chỉ riêng thiết kế chip. Theo Lê Viết Khuyến, các bạn trẻ sẽ có cơ hội việc làm trong tương lai ở lĩnh vực vi mạch bán dẫn nếu lựa chọn ngành học cơ bản liên quan tới hóa, vật lý kỹ thuật, vi điện tử, điện tử viễn thông... sau đó vừa học thêm vừa làm.

Một điểm đáng lưu ý nữa, theo các chuyên gia, việc bảo đảm cung cấp đủ nhân lực cho ngành bán dẫn là cần thiết, nhưng chất lượng đầu ra và khả năng đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp của các kỹ sư bán dẫn Việt Nam cũng là vấn đề cần đặc biệt lưu tâm. Trưởng khoa Điện tử Đại học Bách khoa Hà Nội Nguyễn Đức Minh nhận định: “Nhân lực được đào tạo phải bảo đảm đáp ứng yêu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp, bởi công nghiệp bán dẫn là một ngành khá “bảo thủ” yêu cầu nhân lực có kinh nghiệm chứ không đơn thuần chỉ là chuyên môn đào tạo”.

Đặc biệt, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà cũng cho rằng, Việt Nam cần xác định thế mạnh; có thể nghiên cứu, tiếp nhận, chuyển giao, làm chủ ngay những khâu phù hợp trong chuỗi giá trị công nghiệp bán dẫn. Cần xây dựng tháp nhân lực đáp ứng nhu cầu nhân lực cho hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn; xác định kế hoạch đào tạo chuyển đổi cử nhân, kỹ sư từ các ngành nghề gần hơn như điện tử, vật liệu, vật lý, hóa chất, lập trình... để sẵn sàng nguồn nhân lực trong ngắn hạn. Có cơ chế, giải pháp thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp với các cơ sở đào tạo, nghiên cứu khoa học trong xây dựng chương trình đào tạo, nghiên cứu, thí nghiệm, để đào tạo dựa trên tín hiệu thị trường, thực sự đáp ứng nhu cầu của thị trường. Đồng thời, cũng cần xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù để thu hút đội ngũ chuyên gia trong và ngoài nước tham gia vào hoạt động đào tạo và phát triển nhân lực.