Liệu cây có thể bị ung thư không?

Một khối u ung thư của cây - Ảnh: ALAMY.

Một khi thực vật bị nhiễm bệnh, nó có thể tác động mạnh đến nhiều khía cạnh của cuộc sống con người, đặc biệt là với vấn đề cung cấp thực phẩm. Nhiều đợt đói đã xảy ra trên khắp thế giới do cây trồng bị bệnh, dẫn đến mất mùa.

Thực vật cũng có thể mắc phải "ung thư." Bà Louise Gathercole, điều phối viên của Trung tâm Bảo vệ Rừng (CFP) ở Anh, cho biết nhiều yếu tố có thể khiến tế bào của thực vật phát triển một cách không kiểm soát và không bình thường.

Việc này có thể bao gồm vi khuẩn xâm nhiễm tế bào và thay đổi DNA của chúng. Cây cũng có thể bị ảnh hưởng bởi viroid (mầm bệnh thực vật), vi rút và nấm.

Một số yếu tố khác bao gồm vết loét do ong mật tạo ra. Ong bắp cày có thể đẻ trứng trong lá hoặc nụ hoa, khiến tế bào của chúng phát triển bất thường bằng cách tiết ra các chất hóa học.

Theo bà Lisa Ward, trưởng khoa bệnh học tại Viện Forest Research, các bệnh thực vật có thể gây tăng sinh tế bào một cách đáng kể, tương tự như quá trình ung thư ở động vật.

Ví dụ, bệnh sùi cành (crown gall) là một bệnh thực vật phổ biến do vi khuẩn Agrobacter tumefaciens. Vi khuẩn này chuyển gen vào cây, thay đổi mức độ hormone thực vật, dẫn đến sự phân chia tế bào không đều và hình thành khối u.

Ngoài ra, bệnh nấm nút đen (black knot) cũng có thể tạo ra chất hóa học khiến cây phát triển các tế bào thực vật lớn bất thường, dẫn đến sự hình thành các khối u.

Ung thư ở thực vật khác động vật như thế nào?

Cây không bị ung thư thứ phát vì các tế bào không di chuyển khắp cơ thể. Vì vậy, ung thư không thể ảnh hưởng đến các bộ phận khác nhau của cây.

Nhưng bản thân mầm bệnh có thể di chuyển. Vì vậy, vi khuẩn có thể lây nhiễm vào các tế bào ở một khu vực nào đó của cây, nhưng nếu sau đó vi khuẩn nhân lên và tái tạo, nó có thể di chuyển đi nơi khác hoặc bị sinh vật khác mang đi nơi khác.

Do đó, phần lớn bệnh ở thực vật không mang tính tự phát, và thường được vi khuẩn hoặc nấm kích hoạt. Trong khi ung thư ở động vật là sự tự phát mầm bệnh trong quá trình sao chép DNA.

Hiện nay, các nhà khoa học tại CFP đang nghiên cứu các mối đe dọa xâm lấn có thể xảy ra trong tương lai đối với cây cối, cũng như cách làm cho cây có khả năng phục hồi tốt hơn.

Một phương pháp là so sánh bộ gene của những cây bị bệnh với những cây có khả năng kháng sâu bệnh. Nếu cây nhận được nhiều hơn một phiên bản của gene trong nhóm kháng bệnh, thì phiên bản đó có thể giúp cây chống lại bệnh tật.