Đài Loan đưa Huawei Và SMIC vào danh sách đen, siết chặt kiểm soát công nghệ

Cơ quan Quản lý Thương mại Quốc tế Đài Loan đã thêm Huawei và SMIC vào “Danh sách thực thể hàng hóa công nghệ cao chiến lược”, bao gồm nhiều công ty con của họ. Ảnh: Getty.

Trong thông báo công bố ngày 14/6, Cục Quản lý Thương mại Quốc tế Đài Loan xác nhận Huawei và SMIC, cùng với nhiều công ty con của họ, đã bị đưa vào “Danh sách thực thể hàng hóa công nghệ cao chiến lược”. Đây là động thái mới nhất thể hiện cam kết của Đài Loan trong việc phối hợp với các nỗ lực kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ, đặc biệt là trong lĩnh vực chip và trí tuệ nhân tạo (AI).

Theo quy định hiện hành, bất kỳ công ty nào tại Đài Loan muốn xuất khẩu sản phẩm cho các thực thể nằm trong danh sách đen đều phải xin giấy phép đặc biệt từ chính quyền, tương tự cơ chế kiểm soát mà Washington đang áp dụng.

Cục Thương mại Đài Loan cho biết, quyết định này xuất phát từ mối lo ngại an ninh quốc gia, bao gồm nguy cơ phổ biến công nghệ phục vụ sản xuất vũ khí và ứng dụng quân sự.

Hiệu ứng domino từ Mỹ sang châu Á

Trước đó, Hoa Kỳ đã cấm xuất khẩu chip tiên tiến cho Trung Quốc, đồng thời đưa hàng chục công ty Trung Quốc vào danh sách thực thể vì lo ngại an ninh quốc phòng. TSMC, nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới đã phải ngừng cung cấp nhiều sản phẩm cho khách hàng Trung Quốc, đặc biệt sau khi bị phát hiện vi phạm lệnh cấm năm ngoái.

Trong một báo cáo gần đây, công ty nghiên cứu TechInsights đã phát hiện chip do TSMC sản xuất trong thẻ đào tạo AI của Huawei, phát hiện này dẫn đến cuộc điều tra của Bộ Thương mại Hoa Kỳ và có thể khiến TSMC đối mặt với án phạt lên tới 1 tỷ USD.

Các chuyên gia cho rằng việc Đài Loan siết danh sách đen thể hiện quyết tâm của chính quyền mới trong việc xích lại gần hơn với trục chiến lược Washington - Tokyo - Seoul, thay vì tiếp tục giữ khoảng cách an toàn với Bắc Kinh.

Huawei hiện đang nỗ lực phát triển các giải pháp AI thay thế GPU của Nvidia vốn bị chặn xuất khẩu, nhưng gặp rào cản lớn do thiếu năng lực sản xuất bán dẫn tiên tiến trong nước. SMIC, nhà sản xuất chip lớn nhất Trung Quốc vẫn phụ thuộc vào thiết bị và công nghệ từ châu Âu và Mỹ để sản xuất chip dưới 7 nanomet.

Theo chuyên gia Paul Triolo, Huawei từng tận dụng lỗ hổng trong kiểm soát của các công ty nước ngoài như TSMC để âm thầm mua chip AI trước khi các hạn chế mới được áp đặt. Nhưng với động thái từ Đài Loan lần này, những “khe hở” như vậy đang bị bịt kín dần.

Giám sát xuất khẩu công nghệ toàn cầu đang thay đổi ra sao?

Trong những năm gần đây, các quốc gia hàng đầu thế giới đều củng cố mạnh mẽ cơ chế kiểm soát xuất khẩu công nghệ, đặc biệt liên quan đến AI, bán dẫn và công nghệ lượng tử.

Hoa Kỳ liên tục mở rộng danh sách thực thể bị cấm, đồng thời thúc đẩy Đạo luật CHIPS và các quy định chặt chẽ về “công nghệ kép”.

Nhật Bản và Hà Lan cũng đã tham gia vào liên minh hạn chế xuất khẩu máy in chip tiên tiến cho Trung Quốc.

Liên minh châu Âu đang xây dựng một khung pháp lý mới mang tên “Đạo luật Tự chủ chiến lược”, trong đó cho phép tạm dừng xuất khẩu các công nghệ nhạy cảm sang quốc gia được coi là “rủi ro cao”.

Hàn Quốc áp dụng quy định bắt buộc báo cáo và xin phép đối với các giao dịch công nghệ cao có liên quan đến đối tượng bị cấm vận của Mỹ hoặc Liên Hiệp Quốc.

Đài Loan dù là một nền kinh tế phụ thuộc lớn vào thương mại công nghệ cũng không còn giữ thế trung lập như trước. Theo nhà phân tích Ray Wang, việc đưa Huawei và SMIC vào danh sách đen là cách để “vá các lỗ hổng giám sát còn tồn tại” và ngăn chặn hành vi lách luật qua các công ty trung gian.

Dù tác động trực tiếp đến TSMC được cho là ở mức “tối thiểu”, các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành thiết kế IC hoặc cung ứng linh kiện tại Đài Loan, vốn có quan hệ mờ nhạt với Trung Quốc sẽ đối mặt với giám sát gắt gao hơn, đồng thời phải tăng cường tuân thủ theo hướng dẫn của chính phủ.

Theo ông Brady Wang từ Counterpoint Research, năng lực cạnh tranh của Đài Loan trong chuỗi cung ứng chip toàn cầu sẽ phụ thuộc vào khả năng thích nghi với luật chơi mới, trong khi vẫn bảo đảm duy trì tốc độ đổi mới và bảo mật dữ liệu.