Ảnh minh họa.

Phát triển thị trường lao động để phục hồi nhanh kinh tế - xã hội

Nâng cao hiệu quả giáo dục nghề nghiệp và kết nối doanh nghiệp là một trong những nội dung được nêu tại Kế hoạch về triển khai thực hiện Nghị quyết số 06/NQ-CP ngày 10/1/2023 của Chính phủ về phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững và hội nhập nhằm phục hồi nhanh kinh tế - xã hội.

Theo Nghị quyết, sau hơn 35 năm đổi mới đất nước, thị trường lao động Việt Nam đã có bước phát triển cả về quy mô và chất lượng, từng bước hiện đại, bền vững và hội nhập quốc tế. Hệ thống thể chế, chính sách thị trường lao động được hoàn thiện; quan hệ cung - cầu lao động gia tăng; chất lượng việc làm ngày càng cải thiện…

Tuy nhiên, thị trường lao động nước ta phát triển chưa đủ mạnh để giải phóng mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội, chưa tạo được nhiều việc làm theo hướng bền vững, mất cân đối cung - cầu lao động cục bộ giữa các vùng, khu vực, ngành nghề và nhân lực chất lượng chưa cao. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã làm cho thị trường lao động bị ảnh hưởng nặng nề: Hàng triệu lao động bị giảm giờ làm, giảm thu nhập, tạm dừng việc, mất việc làm, thất nghiệp. Gần 2 triệu lao động rời khỏi thị trường lao động (phần lớn là lao động tự do, không có trình độ chuyên môn kỹ thuật). Nhiều lao động di cư trở về quê, khiến quan hệ cung - cầu lao động bị ảnh hưởng tiêu cực…

Để xây dựng và phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững và hội nhập nhằm phục hồi nhanh kinh tế - xã hội, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tiếp tục quán triệt thực hiện đồng bộ, thống nhất, kịp thời, hiệu quả một số quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Theo đó, mục tiêu tổng quát là thị trường lao động phát triển linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững và hội nhập góp phần phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025. Trong đó, các yếu tố của thị trường lao động được phát triển đồng bộ và hiện đại; chất lượng nguồn nhân lực và hiệu quả tổ chức, vận hành thị trường lao động được nâng cao.

Về các chỉ tiêu cụ thể, Nghị quyết 06 đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2025: Tỷ trọng lao động nông nghiệp trong tổng lao động xã hội khoảng 25%. Tốc độ tăng năng suất lao động xã hội bình quân trên 6,5%/năm. Tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt 30%; đào tạo lại, đào tạo thường xuyên cho khoảng 25% lực lượng lao động; duy trì tỷ lệ thất nghiệp chung ở mức thấp dưới 3%, tỷ lệ thất nghiệp khu vực thành thị dưới 4%. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên thành thị ở mức thấp dưới 7%, tỷ lệ thiếu việc làm của thanh niên nông thôn dưới 6%. Tỷ lệ lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm xã hội đạt 45%, trong đó nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chiếm khoảng 2,5% lực lượng lao động trong độ tuổi. 35% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Chỉ số đánh giá mức độ hài lòng của người tham gia bảo hiểm xã hội đạt mức 85%.

Phấn đấu đến năm 2025, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng cấp, chứng chỉ đạt 30%.

Nghiên cứu các chính sách nâng cao chất lượng nguồn lao động

Để đạt được các mục tiêu đề ra, nghị quyết đúng hướng, tập trung vào các lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm. Cụ thể gồm: nghiên cứu, đề xuất ban hành, sửa đổi các chính sách để hạn chế thất nghiệp, nâng cao chất lượng lao động như bổ sung, hoàn thiện các chính sách mang tính chủ nêu rõ nhiều nhiệm vụ và giải pháp, trong đó có hoàn thiện khung pháp lý, rà soát sửa đổi các quy định của pháp luật, đáp ứng nhu cầu phát triển thị trường lao động động, phòng ngừa thất nghiệp; chính sách hỗ trợ đào tạo nghề thông qua thẻ học nghề cho người lao động; quy định các chuẩn chuyên môn và điều kiện đảm bảo triển khai hiệu quả hoạt động đào tạo nghề tại doanh nghiệp.

Thực hiện nhiệm vụ phục hồi và phát triển thị trường lao động, Chính phủ đề ra giải pháp khẩn trương rà soát, đánh giá nhu cầu nhân lực theo từng ngành, lĩnh vực, từng vùng để kịp thời kết nối, cung ứng lao động. Đặc biệt là đánh giá nhu cầu nhân lực của các nhà đầu tư nước ngoài đã có dự án và đang nghiên cứu đầu tư vào Việt Nam.

Bên cạnh đó, với mong muốn phát triển nguồn lao động có trình độ chuyên môn, có năng lực nghề nghiệp, thành thạo kỹ năng đáp ứng ngay quá trình sản xuất, kinh doanh của đơn vị sử dụng lao động, việc nâng cao hiệu quả giáo dục nghề, xây dựng và phát triển mô hình gắn kết giữa doanh nghiệp (DN) với cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN); đào tạo theo địa chỉ sử dụng được Chính phủ rất quan tâm. Đây được xem là một trong những giải pháp quan trọng trong Nghị quyết số 06 của Chính phủ về phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiện đại, hiệu quả, bền vững và hội nhập. Từ đó nâng cao kỹ năng nghề cho người lao động, thể hiện qua việc tăng cường hợp tác đào tạo và cung ứng nguồn nhân lực qua đào tạo cho doanh nghiệp.

Cùng với sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, việc gắn kết giữa giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp, thị trường lao động và việc làm bền vững đã có nhiều chuyển biến tích cực. Các cơ sở GDNN thực hiện hợp tác với doanh nghiệp theo nhiều nội dung hình thức khác nhau, cụ thể: Tuyển dụng lao động vào làm việc tại DN sau tốt nghiệp; Tiếp nhận học sinh đến thực tập tại DN cuối khóa; Tham gia xây dựng chương trình, giáo trình đào tạo; DN đặt hàng nhà trường đào tạo, đặt hàng gia công sản phẩm ứng dụng thực tế nhằm tăng thời lượng thực hành; sử dụng hiệu quả nguyên, nhiên vật liệu, vật tư thực hành được trang cấp theo định mức.

Từ đó các cơ sở GDNN đã hình thành bộ phận quan hệ DN trong nhà trường để nắm bắt nhu cầu của DN và thực hiện hợp tác với DN trong hoạt động đào tạo; đẩy mạnh việc ký hợp đồng đào tạo với DN, trong đó có quy định về lợi ích và trách nhiệm của người dạy, người học. Nhà trường chủ động liên hệ để có được thông tin về nhu cầu tuyển dụng của DN (nghề, trình độ, mức độ kỹ năng...) để tổ chức đào tạo phù hợp.

Có thể nói, việc tăng cường liên kết giữa các cơ sở GDNN và doanh nghiệp đã trở thành xu hướng và cầu nối quan trọng trong việc đảm bảo, nâng cao chất lượng đào tạo. Học sinh được tiếp xúc thực tế sản xuất tại doanh nghiệp nhiều hơn, kỹ năng nghề được nâng cao, có cơ hội việc làm tốt hơn. Các cở sở đào tạo xây dựng được giáo trình, tài liệu giảng dạy và học tập gắn với thực tiễn, yêu cầu của xã hội. Các doanh nghiệp có được nguồn lao động bổ sung cho doanh nghiệp đúng với yêu cầu sản xuất, thời gian đào tạo cho người lao động mới khi vào làm việc tại doanh nghiệp được rút ngắn.

Việt Nam đang có mục tiêu và khát vọng trở thành quốc gia phát triển có thu nhập cao vào năm 2045. Chìa khóa vàng để mở cánh cửa đầu tiên đến với mục tiêu này là nhanh chóng xây dựng lực lượng lao động chất lượng vàng, có năng suất cao, thu nhập cao. Để thực hiện điều này, cần có sự chung tay, góp sức của các cơ quan bộ ngành, người lao động và cả doanh nghiệp. Trong đó cần nâng cao hiệu quả giáo dục nghề và tăng cường gắn kết giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp. Đồng thời quan tâm phát huy vai trò của doanh nghiệp, tạo môi trường phát triển nhanh, bền vững vì một thị trường lao động hiện đại, linh hoạt, bền vững và hội nhập chỉ có thể có được khi doanh nghiệp phát triển hiện đại, bền vững, hội nhập.