BYD tại Việt Nam: Kỳ vọng lớn, thực tế nhỏ

Ngày 18/7/2024 thương hiệu xe điện BYD đã chính thức ra mắt thị trường Việt Nam. Hãng xe điện lớn nhất Trung Quốc cũng kỳ vọng sẽ tiếp tục gặt hái thành công ở thị trường Việt Nam.

Từ kỳ vọng đến sự rút lui

Khi BYD, nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới đến từ Trung Quốc, lần đầu tiên bày tỏ ý định đầu tư vào Việt Nam vào đầu năm 2023, nhiều người đã kỳ vọng vào một làn gió mới cho thị trường ô tô điện trong nước. Tuy nhiên, sau gần một năm, những gì BYD để lại dường như chỉ là sự thất vọng và nhiều câu hỏi chưa có lời đáp.

Đầu năm 2023, BYD bày tỏ ý định xây dựng nhà máy sản xuất phụ tùng xe hơi tại Việt Nam. Ý định này được củng cố thêm khi Chủ tịch Tập đoàn BYD Wang Chuanfu trực tiếp bày tỏ nguyện vọng này trong cuộc gặp với Phó thủ tướng Trần Hồng Hà vào tháng 5/2023.

Đáp lại thiện chí từ phía BYD, Tập đoàn Gelex của Việt Nam đã sẵn sàng dành 100 ha đất tại Khu công nghiệp ở tỉnh Phú Thọ cho dự án này. Điều này tạo ra kỳ vọng về một làn gió mới cho thị trường xe điện Việt Nam. Tuy nhiên, mọi kỳ vọng đã tan biến khi BYD bất ngờ rút lui khỏi kế hoạch đầu tư, với lý do được đưa ra là "thị trường xe điện có dấu hiệu chững lại".

Theo các chuyên gia trong ngành ô tô, nhận định: "Việc BYD rút lui khỏi kế hoạch đầu tư là một tín hiệu đáng lo ngại. Nó không chỉ ảnh hưởng đến niềm tin của người tiêu dùng mà còn có thể tác động tiêu cực đến môi trường đầu tư của Việt Nam."

Chiến lược giá gây tranh cãi

Kinh nghiệm từ thị trường Thái Lan cho thấy BYD có thể áp dụng chiến lược giảm giá mạnh trong tương lai. Tại đây, đầu tháng 7, mẫu xe điện BYD Atto 3 tại Thái Lan có 4 phiên bản bất ngờ được công bố mức giá mới chỉ từ 799.900 - 859.900 baht (khoảng 513,5 - 552 triệu đồng). Mức giá này đã giảm giá từ 90.000 - 340.000 baht (khoảng 57,8 - 218,2 triệu đồng) chỉ sau một thời gian ngắn ra mắt. Điều này khiến rất nhiều khách hàng Thái Lan đã tin tưởng mua BYD Atto 3 trước đó cảm thấy bị "hớ", bức xúc và gửi đơn kiện.

Ngay lập tức, Thủ tướng Thái Lan Srettha Thavisin đã yêu cầu Giám đốc điều hành BYD là Wang Chuanfu phải đảm bảo khách hàng Thái Lan được bảo vệ, theo đó giá xe trong tương lai sẽ phải hợp lý hơn. Nhà phân phối của BYD đã phải nhượng bộ hoàn tiền cho khách hàng. Tuy nhiên mới đây, Ủy ban bảo vệ người tiêu dùng Thái Lan cho biết đã tiếp tục điều tra việc giảm giá xe điện của BYD.

Có thể nói, ra mắt giá cao rồi lại đại hạ giá như cách BYD đang làm ở Thái Lan không phải là một chương trình ưu đãi vì người tiêu dùng. Đây là dấu hiệu của hành vi "bán phá giá" hòng chiếm lĩnh thị phần.

Bà Lê Nam Giang, một chuyên gia phân tích thị trường, cảnh báo: "Nếu BYD áp dụng chiến lược tương tự tại Việt Nam, điều này có thể gây ra một cuộc chiến giá không lành mạnh, ảnh hưởng đến toàn bộ thị trường xe điện trong nước."

Chiến lược "nhập khẩu thuần túy"

Thay vì đầu tư sản xuất, BYD chọn cách ra mắt thị trường Việt Nam 3 mẫu xe điện nhập khẩu vào ngày 18/7/2023, gồm Dolphin, Atto 3 và Seal, với mức giá từ 659 triệu đồng đến 1,359 tỷ đồng. Đáng chú ý, BYD cũng từ chối đầu tư vào hệ thống trạm sạc tại Việt Nam.

Trong khi đó, tại các nước láng giềng, BYD lại có những bước đi tích cực hơn. Hãng đã khánh thành nhà máy sản xuất xe đầu tiên tại Thái Lan vào đầu tháng 7/2023, đồng thời công bố kế hoạch xây dựng nhà máy lắp ráp tại Campuchia ới công suất 20.000 xe/năm và đang trong quá trình xây dựng một nhà máy khác ở Indonesia.

Những vấn đề 

BYD đang phải đối mặt với nhiều thách thức tại thị trường Việt Nam. Ngoài việc xây dựng lại niềm tin với người tiêu dùng sau khi rút lui kế hoạch đầu tư, hãng còn phải đối mặt với sự cạnh tranh từ các hãng xe điện khác đã và đang đầu tư vào Việt Nam.

Hơn nữa, BYD cũng đang bị Ủy ban châu Âu điều tra về hành vi bán phá giá, cùng với nhiều hãng xe Trung Quốc khác. Điều này có thể ảnh hưởng đến uy tín của hãng trên thị trường quốc tế.

Chia sẻ trong sự kiện ra mắt xe của mình ở Việt Nam, Tổng giám đốc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của BYD Auto Liu Xueliang cho hay: "Tại Việt Nam, chúng tôi không xuất hiện để cạnh tranh trực tiếp với bất kỳ thương hiệu nào. Chiến lược của chúng tôi là đồng hành cùng các doanh nghiệp khác để phát triển ngành công nghiệp xe sử dụng năng lượng thân thiện với môi trường".

Tuy nhiên, nếu như BYD không đầu tư trạm sạc, không xây nhà máy sản xuất mà chỉ mang xe đến bán ở Việt Nam thì không có gì có thể đảm bảo rằng, đó không phải là xe hàng tồn hay có vấn đề về chất lượng khiến các thị trường khác chối bỏ?

Có thể thấy, BYD đang chỉ muốn thăm dò nhu cầu thị trường Việt, hay chỉ như một kiểu "check in" đánh bóng tên tuổi với người dùng Việt. Hãng xe số 1 Trung Quốc với tiềm lực tài chính mạnh dường như không coi Việt Nam là điểm đến đầu tư, mà chỉ đơn thuần là một thị trường tiêu thụ trong bản đồ bán hàng của mình tại Đông Nam Á. 

Một lãnh đạo trong ngành công nghiệp ô tô Việt Nam nhấn mạnh: "Chúng tôi hoan nghênh mọi đầu tư vào ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, nhưng cũng mong muốn các nhà đầu tư có cam kết lâu dài và đóng góp thực sự cho sự phát triển của ngành."

Với những diễn biến hiện tại, câu hỏi đặt ra là liệu BYD có thể thực sự trở thành một phần của câu chuyện phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam, hay chỉ đơn thuần là một người bán hàng tìm kiếm thị trường tiêu thụ? Câu trả lời có lẽ sẽ được hé lộ trong thời gian tới, khi BYD tiếp tục triển khai chiến lược kinh doanh của mình tại Việt Nam.

Thái Lan là thị trường nước ngoài lớn nhất của nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới đến từ Trung Quốc. BYD chiếm 46% thị phần xe điện Thái Lan trong quý đầu tiên và là công ty lớn thứ ba trong lĩnh vực xe du lịch nói chung với thị phần khoảng 9%, theo công ty nghiên cứu Counterpoint.

BYD dự kiến ​​sẽ khai trương cơ sở sản xuất xe điện đầu tiên ở Đông Nam Á tại tỉnh Rayong phía đông Thái Lan. Hãng có kế hoạch đầu tư khoảng 490 triệu USD vào cơ sở sản xuất 150.000 ô tô mỗi năm.