Các tín đồ đạo Hindu tụ tập quanh một chú voi robot trong một nghi lễ tại đền Chakkamparambu Bhagavathy ở Thrissur, bang Kerala của Ấn Độ hôm 24-2 - Ảnh: AFP.

Tại Ấn Độ, những chú voi được trang trí lộng lẫy luôn là biểu tượng không thể thiếu trong các nghi lễ tôn giáo, đặc biệt là các lễ rước tại các đền thờ Hindu. Tuy nhiên, gần đây voi robot có kích thước và ngoại hình giống voi thật, được chế tạo từ sợi thủy tinh và cao su đã thay thế vị trí của những chú voi thật. Đây là giải pháp mang tính nhân đạo, giúp bảo vệ động vật hoang dã và đảm bảo an toàn cho cộng đồng tham gia lễ hội.

Vì sao Voi Robot được đưa vào lễ rước?

Những con voi đóng vai trò quan trọng trong các nghi lễ Hindu, nơi chúng được trang trí bằng trang phục lộng lẫy, đội vương miện vàng và diễu hành qua các đám đông hàng nghìn người. Tuy nhiên, không ít lần, những buổi rước voi trở thành thảm kịch khi loài động vật này hoảng sợ trước tiếng trống lớn, đèn nhấp nháy hoặc đám đông ồn ào. Những con voi mất kiểm soát có thể gây ra cảnh tượng hỗn loạn, dẫn đến giẫm đạp và thương vong cho người tham gia.

Không chỉ vậy, voi tham gia nghi lễ thường phải trải qua quá trình thuần hóa nghiêm ngặt, bị nuôi nhốt trong không gian chật hẹp và chịu căng thẳng kéo dài. Theo tổ chức "Đấu tranh vì sự đối xử có đạo đức với động vật" (PETA), có khoảng 2.700 con voi ở Ấn Độ bị giam cầm trong các đền thờ, phần lớn phải sống cô lập, bị xích và đối mặt với tình trạng suy giảm sức khỏe nghiêm trọng.

Nhằm hạn chế rủi ro và nâng cao phúc lợi động vật, một số đền thờ Hindu đã bắt đầu sử dụng voi robot trong các lễ rước thay vì voi thật. Những mô hình voi này không chỉ giúp bảo vệ voi khỏi bị bóc lột mà còn giảm thiểu nguy cơ tai nạn cho người tham gia nghi lễ.

Voi Robot góp phần bảo tồn động vật

Kể từ năm 2023, PETA đã tài trợ hơn 10 mô hình voi nhân tạo cho các đền thờ ở Ấn Độ, với điều kiện các ngôi đền này phải thả những con voi thật về môi trường tự nhiên hoặc chuyển chúng đến các khu bảo tồn được phê duyệt. Đây là bước đi quan trọng nhằm chấm dứt tình trạng nuôi nhốt voi trong điều kiện khắc nghiệt.

Hiện nay, Ấn Độ vẫn là nơi sinh sống của phần lớn voi châu Á, với số lượng ước tính khoảng 30.000 con trong tự nhiên. Tuy nhiên, môi trường sống của chúng ngày càng bị thu hẹp do quá trình đô thị hóa và mở rộng đất nông nghiệp. Điều này làm gia tăng các cuộc xung đột giữa voi hoang dã và con người, gây ra những hậu quả nghiêm trọng.

Theo báo cáo của cơ quan chức năng Ấn Độ, trong giai đoạn 2023-2024, có 629 người thiệt mạng do bị voi tấn công, trong khi 121 con voi bị giết hại, phần lớn do chạm vào hàng rào điện, bị đầu độc, săn trộm hoặc gặp tai nạn giao thông.

Trước thực trạng này, việc sử dụng voi robot không chỉ góp phần bảo vệ loài voi khỏi việc bị khai thác trong các nghi lễ mà còn tạo ra một giải pháp bền vững để gìn giữ di sản văn hóa của Ấn Độ một cách an toàn hơn. Các nhà bảo vệ động vật hy vọng rằng sáng kiến này sẽ tiếp tục được nhân rộng, giúp hạn chế tình trạng ngược đãi voi và thúc đẩy những phương thức tổ chức nghi lễ thân thiện hơn với động vật.