TÓM TẮT: Bài viết phân tích thách thức bảo vệ tư tưởng của Đảng trong bối cảnh chuyển đổi số tại Việt Nam. Với 75 triệu người Việt Nam sử dụng mạng xã hội, thế lực thù địch đã dùng công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI), deepfake tạo và phát tán thông tin xấu độc, xuyên tạc. Hiện nay, tin xấu lan truyền nhanh gấp 6 lần thông tin chính thống, công nghệ tạo nội dung giả ngày càng tinh vi, người dân thiếu kỹ năng phân biệt thông tin thật-giả. Bài viết đề xuất các giải pháp gồm: ứng dụng công nghệ trong giám sát, phản bác; xây dựng "thế trận lòng dân" trên môi trường mạng; nâng cao kỹ năng số; chủ động cung cấp thông tin chính thống hấp dẫn; hoàn thiện khung pháp lý; thúc đẩy hợp tác giữa Nhà nước - Doanh nghiệp - Người dân.
 |
| Ảnh minh họa |
Chuyển đổi số (CĐS) là quá trình thay đổi tổng thể và toàn diện phương thức phát triển của xã hội, thay đổi cách con người sống và hoạt động trong thời đại số. Việt Nam đã ban hành “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”[1]. Chương trình CĐS đặt mục tiêu xây dựng Việt Nam thành quốc gia số, phát triển hạ tầng số, dịch vụ công trực tuyến, thương mại điện tử... Nhiều bộ ngành, địa phương đã xây dựng và triển khai kế hoạch CĐS, phát triển các nền tảng số dùng chung như Cổng dịch vụ công, Hệ thống thông tin báo cáo quốc gia, Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia, Sổ tay đảng viên điện tử v.v.
 Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương đổi mới mạnh mẽ tư duy tham mưu chiến lược |
Theo số liệu cập nhật tháng 4/2025 của Cục Chuyển đổi số quốc gia, tỷ lệ hồ sơ trực tuyến toàn trình (dịch vụ công trực tuyến mức độ 4) tại nhiều tỉnh, thành phố, bộ ngành trung ương đã tăng mạnh, tiêu biểu Tỉnh Kiên Giang đạt 43,63%, Bộ Nội vụ đạt 73,72%. Báo cáo Digital Việt Nam, năm 2025 số lượng người Việt Nam dùng internet qua sử dụng điện thoại thông minh đạt 95,4%..
Năm 2025, Việt Nam đã triển khai thành công nhiều sáng kiến công nghệ mới như: ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dịch vụ công, hệ thống nhận diện khuôn mặt trong an ninh, ứng dụng blockchain trong truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Bên cạnh những thành tựu từ quá trình CĐS trong các ngành, lĩnh vực toàn xã hội thì môi trường số cũng tạo ra nhiều thách thức phức tạp.
Không gian mạng bùng phát thông tin tạo cơ hội kết nối, nhưng cũng tạo môi trường cho thế lực thù địch dùng công nghệ số tung tin xấu độc, xuyên tạc lịch sử, phủ nhận tư tưởng, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta. Đáng lo ngại nhất là các chiến dịch tung tin giả về chủ quyền biển đảo, an ninh quốc gia và các vấn đề nhạy cảm xã hội, mỗi ngày có hàng nghìn thông tin xấu độc, sai sự thật về Việt Nam được đăng tải trên mạng xã hội, trong đó có nhiều nội dung nhằm mục đích xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng ta.
Trước những thách thức đó, ngày 22/10/2018 Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW đã thể hiện tầm nhìn chiến lược đặc biệt sắc bén trong việc nhận diện sớm các thách thức trên không gian mạng. Đảng đã sớm dự báo các nguy cơ tiềm ẩn khi không gian mạng phát triển nhanh chóng.
Nghị quyết 35-NQ/TW đã chỉ rõ các hình thái tấn công tư tưởng phức tạp từ nhiều nguồn, bao gồm cả lực lượng từ bên ngoài lẫn các phần tử bên trong. Đặc biệt, Nghị quyết đã nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của internet và mạng xã hội trong chiến lược chống phá của các thế lực thù địch.
 Deepfake - mối đe dọa tiềm tàng về tin giả, lừa đảo và tống tiền |
Nghị quyết 35-NQ/TW không chỉ nhận diện chính xác thách thức mà còn đề ra 05 phương thức lãnh đạo đấu tranh tư tưởng khoa học, từ xây dựng nghị quyết, kế hoạch, phát huy vai trò của tổ chức đảng và đảng viên, vai trò của chính quyền nhân dân, các đoàn thể chính trị-xã hội, đến việc thường xuyên kiểm tra, giám sát. Đó là nền tảng quan trọng giúp Việt Nam có thể bảo vệ hiệu quả môi trường thông tin quốc gia trong bối cảnh khó khăn phức tạp hiện nay.
Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã chỉ rõ: "Sự chống phá của các thế lực thù địch, tổ chức phản động ngày càng tinh vi hơn; những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, 'tự diễn biến', 'tự chuyển hóa' trong nội bộ và tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực... còn diễn biến phức tạp".
Đảng ta yêu cầu phải: "Nâng cao hiệu quả công tác tư tưởng, tạo sự thống nhất trong Đảng, đồng thuận trong xã hội; coi trọng hơn nữa công tác đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch", và nhấn mạnh cần: "chủ động cung cấp thông tin kịp thời, chính xác, khách quan, đúng định hướng để phòng, chống 'diễn biến hòa bình', thông tin xấu độc trên internet, mạng xã hội" và "đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học-công nghệ phục vụ công tác tuyên truyền, bảo đảm an ninh tư tưởng trên môi trường không gian mạng".
Quán triệt sâu sắc chỉ đạo của Đảng, bảo vệ nền tảng tư tưởng là nhiệm vụ sống còn của công tác xây dựng Đảng và là nhiệm vụ hàng đầu của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân.
Theo số liệu tổng hợp từ các cơ quan chức năng, mỗi năm có hàng triệu bài đăng, bình luận chứa nội dung sai trái, thù địch, đặc biệt vào các dịp chính trị quan trọng như Đại hội Đảng, bầu cử Quốc hội được phát tán trên môi trường mạng.
Cơ quan chức năng đã phát hiện hơn 3.000 trang web, blog, tài khoản mạng xã hội và gần 100 hội nhóm thường xuyên đăng thông tin chống phá Đảng, Nhà nước, kích động gây rối, biểu tình, bạo loạn.
Riêng năm 2020, lực lượng chức năng phát hiện hơn 3.000 trang mạng có nội dung xấu, gồm 31 trang mạng, blog, 55 kênh Youtube, 49 trang fanpage, 765 tài khoản facebook đăng tải hơn 800.000 bài viết, video có nội dung độc hại.
Các thế lực thù địch thiết lập cơ sở dữ liệu, dùng trí tuệ nhân tạo, internet kết nối vạn vật, dữ liệu lớn để tạo tài liệu giả "có giá trị như thật" nhằm chống phá Việt Nam.
Trong dịp Đại hội XIII của Đảng, Cục An ninh mạng (Bộ Công an) ghi nhận tần suất, quy mô tấn công mạng nhằm vào Việt Nam tăng đột biến, nhất là vào các cơ quan trọng yếu. Phương thức tấn công phổ biến gồm câu nhử, khai thác lỗ hổng bảo mật, tấn công qua USB và thay đổi giao diện.
Nghiên cứu của MIT cho thấy tin giả lan truyền nhanh hơn tin thật khoảng 6 lần trên Twitter (nay là x.com). Tại Việt Nam, thông tin xấu độc lan truyền nhanh hơn thông tin chính thống, đặc biệt trên Facebook, YouTube, TikTok, tạo thách thức lớn cho công tác bảo vệ tư tưởng trong thời đại số.
Thách thức lớn nhất hiện nay là thủ đoạn tấn công của thế lực thù địch trên môi trường số thay đổi nhanh chóng. Hiện nay, các đối tượng phát triển phương pháp tuyên truyền hiện đại, xây dựng cơ sở dữ liệu, dùng AI, IoT và Big Data tạo nội dung giả mạo "có giá trị như thật" nhằm chống phá Việt Nam.
Công nghệ deepfake trở thành "vũ khí" đặc biệt nguy hiểm. Các đối tượng thù địch dùng AI tạo video giả mạo với độ chân thực cao, làm sai lệch phát ngôn lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, gây bất ổn và đe dọa niềm tin người dân.
Tháng 1/2025, Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia phát hiện 72 website giả mạo thương hiệu nhằm lừa đảo trên mạng, 68% sản phẩm deepfake "gần như không thể phân biệt với nội dung thật", khiến việc phát hiện cực kỳ khó khăn.
 Tội phạm mạng dùng AI tăng gấp 3 lần tại Việt Nam |
Đối tượng chính mà các lực lượng thù địch nhắm tới thường là thanh niên, sinh viên, người lao động tự do, vì nhóm đối tượng này chiếm tỷ lệ đông, thường xuyên sử dụng mạng xã hội, có tâm lý bất ổn, dễ bị kích động, lôi kéo tham gia. Đây là thách thức đặc biệt khi thế hệ trẻ Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới, tiếp cận nhiều nguồn thông tin khác nhau nhưng chưa có đủ trải nghiệm và khả năng phân biệt thông tin thật-giả.
Nhiều tài khoản, trang web được thiết kế đặc biệt để thu hút giới trẻ, lồng ghép các thông tin sai lệch về lịch sử, văn hóa, chính trị vào nội dung giải trí, từ đó tác động dần đến nhận thức chính trị, tư tưởng của người trẻ. Mục tiêu cuối cùng là tạo ra một thế hệ hoài nghi về vai trò lãnh đạo của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam.
Theo báo cáo "Nghiên cứu ngăn chặn hành vi gây tổn hại tại Việt Nam" công bố ngày 3/8/2022, 89% trẻ em từ 12-17 tuổi tại Việt Nam, cả trẻ em trai lẫn trẻ em gái, có sử dụng Internet, nhưng chỉ có 36% trẻ cho biết được tiếp cận về cách đảm bảo an toàn thông tin trên mạng.
Trong thực tế, có rất nhiều quần chúng nhân dân, thậm chí một bộ phận cán bộ, đảng viên do nhận thức chưa đầy đủ, mơ hồ, ngộ nhận, lầm tưởng các hội, nhóm phản động là của những người yêu nước, đoàn kết nhân dân, bảo vệ Tổ quốc nên đã vô tư tham gia Đây là khoảng trống lớn trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng.
Một trong những thủ đoạn tinh vi nhất là việc trộn lẫn thông tin thật và giả để tạo ra nội dung khó phân biệt. Để tạo dựng lòng tin, chúng đăng tải nhiều nội dung với những chi tiết thật, giả đan xen, khiến người đọc khó phân biệt. Các nội dung thường lập lờ để dư luận tự phán xét, nếu người đọc không tỉnh táo, rất dễ dẫn đến những suy nghĩ lệch lạc.
Chiến thuật này đặc biệt hiệu quả khi kết hợp với thuật toán của các nền tảng mạng xã hội. Nội dung có tính gây sốc, kích động thường nhận được nhiều tương tác, từ đó được thuật toán đẩy lan rộng hơn. Đây là vòng xoáy nguy hiểm khi thông tin sai lệch có thể lan truyền nhanh hơn nhiều so với thông tin chính thống.
 Đề xuất bộ quy tắc ứng xử quốc tế nhằm chống lại thông tin giả |
Các thế lực thù địch đã triệt để lợi dụng không gian mạng nhằm thực hiện âm mưu "cách mạng màu" tại Việt Nam, xuyên tạc thông tin, lợi dụng những vấn đề nóng trong xã hội, từ đó kêu gọi biểu tình, gây rối.
Chiến lược này được thực hiện một cách có hệ thống thông qua các bước: (1) Phủ nhận nền tảng tư tưởng của Đảng; (2) Bôi nhọ lãnh đạo cấp cao; (3) Kích động chia rẽ nội bộ; (4) Khai thác các vấn đề nhạy cảm như đất đai, môi trường, tôn giáo; (5) Hướng tới gây bất ổn xã hội. Điều đặc biệt nguy hiểm là các đối tượng này đã xây dựng được hệ thống tổ chức từ nước ngoài vào trong nước, tạo thành mạng lưới phối hợp chặt chẽ.
Các nhóm phản động, thù địch hoạt động bài bản, liên tục thay đổi chiến thuật để tránh bị phát hiện, xử lý. Trong khi gần 5 triệu người Việt ở nước ngoài luôn hướng về Tổ quốc và gửi về hàng chục tỷ USD xây dựng đất nước thì một số ít tham gia các tổ chức phản động hoạt động từ nước ngoài.
Họ sử dụng mạng xã hội tuyên truyền xuyên tạc đường lối của Đảng và Nhà nước dưới chiêu bài "dân chủ", "nhân quyền". Để tăng độ tin cậy, họ dẫn dụ những ý kiến gây "sốc" trái với quan điểm chính thống và phát tán các "thư ngỏ", "kiến nghị" nhằm lôi kéo, kích động đồng bào.
 Kịp thời đấu tranh, bóc gỡ từ sớm các tổ chức phản động, chống phá |
Các tổ chức này dùng nhiều thủ đoạt tinh vi như tạo dựng "chuyên gia" giả mạo bình luận về vấn đề nhạy cảm; dùng hệ thống "bot" tạo hiệu ứng lan truyền; kết hợp thông tin thật và giả; tận dụng sự kiện thời sự để đăng thông tin xuyên tạc.
Một thách thức đặc biệt nguy hiểm là sự phối hợp giữa các tổ chức thù địch, phản động từ bên ngoài với các phần tử "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" bên trong. Đối tượng hoạt động tuyên truyền, xuyên tạc trên không gian mạng rất đa dạng, phức tạp, bao gồm các tổ chức phản động lưu vong ở nước ngoài cấu kết với các đối tượng chống đối, bất mãn, cơ hội chính trị trong nước.
Các thế lực thù địch đã chuyển từ tấn công đơn lẻ sang hoạt động có hệ thống, quy mô lớn với sự hỗ trợ của công nghệ cao và nguồn tài chính dồi dào, không chỉ nhắm vào vấn đề chính trị mà còn vấn đề xã hội nhạy cảm để kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.
Thời đại số đặt ra thử thách mới cho việc bảo vệ tư tưởng Đảng. Môi trường mạng phát triển mạnh mẽ cùng các công nghệ mới như AI, Big Data tạo ra môi trường thông tin rộng lớn, đa chiều. Thế lực thù địch dùng môi trường số làm công cụ chống phá Đảng, Nhà nước với cách thức ngày càng tinh vi. Trước tình hình này, việc xây dựng và triển khai đồng bộ các biện pháp bảo vệ tư tưởng của Đảng trên môi trường mạng trở thành việc làm cấp bách, vừa mang tính chiến lược, vừa mang tính thời sự.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, việc ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ vào công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trở thành xu hướng tất yếu. Tại Hội nghị thông tin chuyên đề ngày 3/4/2025, ông Huỳnh Thành Đạt - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nhấn mạnh: "Ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo giúp tăng cường khả năng phát hiện, xử lý thông tin tiêu cực, bảo vệ tư tưởng Đảng, giữ ổn định xã hội".
 Một số kỹ thuật và công cụ phát hiện Deepfake |
Việc ứng dụng AI và Big Data vào giám sát, phân tích thông tin xấu độc mang lại hiệu quả thực tế. Nhiều cơ quan báo chí mở chuyên mục đấu tranh phản bác như "Bình luận-phê phán" (Báo Nhân Dân), "Đấu tranh phản bác luận điệu sai trái thù địch" (Tạp chí Cộng sản). VietnamPlus xuất bản hàng nghìn bài viết mỗi năm về bảo vệ chủ quyền biển đảo và đấu tranh với tin giả.
Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng công nghệ còn phụ thuộc nước ngoài. Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết: "Điện toán đám mây là cấu phần quan trọng nhất của hạ tầng số Việt Nam, nhưng 80% doanh nghiệp Việt Nam dùng sản phẩm nước ngoài, đặt tại nước ngoài". Điều này đòi hỏi phát triển công nghệ số nội địa, đảm bảo chủ quyền số và an ninh thông tin quốc gia là rất cần thiết.
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng không chỉ là nhiệm vụ của các cơ quan chuyên trách mà còn là trách nhiệm của toàn dân. Như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: "Ta làm hợp lòng dân thì dân tin và chế độ ta còn, Đảng ta còn. Ngược lại, nếu cái gì làm trái lòng dân, để mất niềm tin là mất tất cả". Do đó, xây dựng "thế trận lòng dân" trên không gian mạng trở thành giải pháp chiến lược, lâu dài.
Trung tướng Nguyễn Văn Gấu, Bí thư Tỉnh ủy Bắc Giang, đã đề xuất 5 giải pháp quan trọng để xây dựng "Thế trận lòng dân" trên không gian mạng: (1) Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng; (2) Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục; (3) Phát huy sức mạnh tổng hợp của các tổ chức, lực lượng; (4) Kiên quyết đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; (5) Thường xuyên làm tốt công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm.
 Tăng 'sức đề kháng' trên không gian mạng |
Thực tiễn triển khai cho thấy hiệu quả rõ rệt của mô hình này. Tỉnh Đoàn Quảng Ninh đã thành lập 150 đội thanh niên phản ứng nhanh với 2.500 thành viên tại trường học, khu dân cư và đơn vị lực lượng vũ trang. Năm 2024, các đội đã đăng tải hơn 10.000 tin bài tích cực, xử lý gần 300 lượt thông tin sai sự thật về chính trị và an ninh trật tự. Đây là minh chứng sinh động cho sức mạnh của "thế trận lòng dân" khi được tổ chức bài bản, có định hướng.
Cần nhận thức sâu sắc rằng, xây dựng "thế trận lòng dân" trên không gian mạng phải gắn liền với việc nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân và phát huy vai trò tập hợp quần chúng của các tổ chức chính trị, xã hội như Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, Hội Vô tuyến - Điện tử Việt Nam, Đảng, Nhà nước, chính quyền các cấp cần giữ được dân, củng cố niềm tin của nhân dân, từ đó làm thất bại thủ đoạn nguy hiểm của các thế lực thù địch.
Trong thời đại số, việc nâng cao kỹ năng cho người dân trở thành giải pháp cơ bản, lâu dài nhằm tạo "miễn dịch" trước thông tin xấu độc. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án "Phát triển ứng dụng dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến 2030"[2]. Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Thông tư số 02/2025/TT-BGDĐT quy định Khung năng lực số cho người học, giúp các bậc học kịp thời điều chỉnh chương trình đào tạo trong môi trường số phát triển nhanh.
 Triển khai phong trào 'Bình dân học vụ số' |
Tăng cường triển khai các chương trình đào tạo kỹ năng số tới người dân, thu hẹp “khoảng cách số”, mở rộng chương trình "Bình dân học vụ số" tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong phổ cập kỹ năng số, tri thức số cho cộng đồng, để mọi người dân tự nâng cao nhận thức và tuân thủ các chuẩn mực, giá trị cốt lõi khi tham gia không gian mạng.
Quán triệt sâu sắc tới các “Tổ công nghệ số cộng đồng” triển khai rộng rãi trên toàn quốc, nhằm hỗ trợ thiết thực, hiệu quả cho công tác CĐS chung của quốc gia, là cánh tay nối dài của Đảng từ Trung ương đến địa phương.
Trong thời đại bùng nổ thông tin, việc chủ động cung cấp thông tin chính thống, hấp dẫn trở thành "vũ khí" quan trọng để đấu tranh với thông tin xấu độc. Các cơ quan báo chí, truyền thông cần chủ động đổi mới hình thức, nội dung thông tin phù hợp từng nhóm đối tượng, từng nền tảng số.
Các cơ quan báo chí, truyền thông ứng dụng công mới như: thực tế ảo, thực tế tăng cường, truyền thông hình ảnh và hiệu ứng 3D vào sản xuất nội dung, tạo tin tức sinh động, thu hút người đọc, đặc biệt là giới trẻ.
 AI và hướng đi tái định hình cách làm báo |
Các cơ quan báo chí, truyền thông cần thay đổi phương thức diễn ngôn truyền thống, sử dụng cách diễn ngôn hiện đại, hấp dẫn, sinh động một cách lành mạnh và thẩm mỹ để lôi cuốn đông đảo quần chúng nhân dân.
Song song với đổi mới nội dung, hình thức, việc tăng cường kết nối, trao đổi thông tin hai chiều giữa người dân và cơ quan chức năng cũng rất quan trọng.
Các cơ quan Nhà nước cần xây dựng các kênh tương tác trực tuyến với người dân như cổng thông tin điện tử có chức năng hỏi đáp, ứng dụng di động, trang mạng xã hội chính thức, Ứng dụng di động Công dân số, Zalo mini-App làm nền tảng giúp kết nối hai chiều giữa người dân và chính quyền.
Một trong những giải pháp then chốt để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong kỷ nguyên số là hoàn thiện khung pháp lý và tăng cường hợp tác quốc tế. Việt Nam tiếp tục cụ thể hóa các quan điểm về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng thành các quy định pháp luật và không ngừng hoàn thiện thể chế quản lý nhà nước trong bối cảnh CĐS.
Cần bổ sung, sửa đổi các Luật quan trọng như Luật An ninh mạng (2018), Luật An toàn thông tin mạng (2015), Luật Báo chí (2016) cùng các văn bản dưới luật để tạo dựng khung pháp lý vững chắc cho việc quản lý thông tin trên không gian mạng.
Trước xu hướng toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, Việt Nam cần tăng cường hợp tác quốc tế sâu rộng trong đấu tranh với tội phạm mạng, thông tin xấu độc xuyên biên giới.
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa ba bên: Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Mỗi bên đều có vai trò, trách nhiệm riêng nhưng cần phối hợp đồng bộ, thống nhất để tạo sức mạnh tổng hợp.
Đối với vai trò của Nhà nước, (1) một là hoàn thiện khung pháp lý bằng việc ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết để các quy định được thực thi hiệu quả, thống nhất; (2) hai là mở rộng mô hình trung tâm xử lý tin giả trên toàn quốc; (3) ba là thiết lập cơ chế phối hợp liên ngành từ trung ương đến địa phương với quy trình phản ứng nhanh trước các chiến dịch thông tin xấu độc; (4) bốn là xây dựng hệ thống giám sát thông tin thông minh ứng dụng AI để phát hiện sớm và xử lý kịp thời các mối đe dọa trên môi trường mạng.
Về phía doanh nghiệp, (1) thứ nhất, phát triển các giải pháp công nghệ bảo vệ đặc thù cho người dùng Việt Nam, không chỉ dừng lại ở việc ngăn chặn mã độc; (2) thứ hai, xây dựng các nền tảng mạng xã hội Việt Nam với các tính năng an toàn, tạo môi trường lành mạnh thay thế dần các nền tảng nước ngoài. (3) thứ ba, hình thành quỹ đầu tư nghiên cứu công nghệ từ doanh nghiệp cho các dự án an ninh mạng và công nghệ phát hiện tin giả; (4) thứ tư, triển khai các giải pháp bảo vệ trọng điểm cho hệ thống thông tin của các cơ quan truyền thông chủ lực. (5) thứ năm, yêu cầu các doanh nghiệp nước ngoài có mạng xã hội xuyên biên giới như Facebook, Google, TikTok… tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam; (6) thứ sáu, thiết lập kênh liên lạc trực tiếp giữa cơ quan quản lý với các nền tảng xuyên biên giới để xử lý nhanh chóng thông tin xấu độc.
Về phía người dân, (1) một là, tích cực tham gia các khóa học trang bị kỹ nhận biết và đấu trạnh với các thông tin xấu, độc trên môi trường mạng; (2) hai là, xây dựng mạng lưới "Công dân số" trong từng khu phố, từng gia đình được đào tạo về kỹ năng nhận diện tin giả và bảo vệ thông tin. (3) ba là, tích hợp chương trình giáo dục công dân số vào hệ thống giáo dục từ cấp tiểu học đến đại học. (4) bốn là, phát triển ứng dụng di động dễ sử dụng để người dân dễ dàng kiểm tra và báo cáo tin giả. (5) năm là, mở rộng các chương trình như "Thanh niên hỗ trợ người cao tuổi" đến mọi đối tượng dễ bị tổn thương trên môi trường mạng.
Trong tương lai gần, một số xu hướng công nghệ sẽ tác động mạnh mẽ đến công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng:
Công nghệ tiếp tục phát triển nhanh với AI tổng quát (AGI), mạng 5G, 6G, metaverse, công nghệ lượng tử sẽ tạo ra thách thức lớn cho an ninh thông tin khi có khả năng phá vỡ các hệ thống mã hóa hiện tại, đồng thời mở ra khả năng xây dựng các hệ thống bảo mật mới an toàn hơn. Bảo vệ nền tảng tư tưởng cần tầm nhìn dài hạn, chủ động nghiên cứu, dự báo xu hướng công nghệ, xây dựng nguồn nhân lực an ninh mạng chất lượng cao.
Đảng ta đã sớm nhận diện xu hướng này, Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII đã đưa ra chủ trương: "đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học - công nghệ phục vụ công tác tuyên truyền, bảo đảm an ninh tư tưởng trên môi trường không gian mạng". Đây là quan điểm chiến lược, thể hiện tư duy đổi mới của Đảng trong việc vận dụng thành tựu khoa học công nghệ vào công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng. Vì vậy, cần sử dụng tối đa thành tựu khoa học công nghệ để phát hiện, vô hiệu hóa các âm mưu trên không gian mạng.
Thứ nhất là nhân lực: Nguồn nhân lực là yếu tố quyết định, đóng vai trò then chốt giúp vượt trội về kỹ thuật số và giữ vững an toàn thông tin mạng.. Chính phủ đã phê duyệt Đề án "Đào tạo nguồn nhân lực an ninh mạng đến năm 2025, tầm nhìn 2030" với mục tiêu phát triển đội ngũ chuyên gia an ninh mạng chất lượng cao. Đề án đặt mục tiêu đào tạo 50.000 nhân lực cho lĩnh vực an ninh mạng, trong đó có 5.000 chuyên gia đầu ngành có khả năng nghiên cứu, phát triển và làm chủ công nghệ.
Nguồn nhân lực cho công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng cần được đào tạo toàn diện, không chỉ về kỹ thuật mà còn về lý luận chính trị. Các chuyên gia cần có nền tảng kiến thức vững vàng về chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng để có thể nhận diện và đấu tranh hiệu quả với các quan điểm sai trái, thù địch.
Các cơ sở đào tạo như Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ - Đại học Quốc gia Hà Nội đang triển khai các chương trình đào tạo chuyên sâu về an ninh mạng, kết hợp với giáo dục chính trị tư tưởng. Mô hình này cần được nhân rộng và phát triển.
Thứ hai là xây dựng hạ tầng công nghệ đảm bảo chủ quyền số: Cần chủ động phát triển các nền tảng công nghệ nội địa để giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài. Các công nghệ cốt lõi như AI, điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn, an ninh mạng cần được ưu tiên đầu tư phát triển.
Chính phủ đã chỉ đạo xây dựng Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia với công nghệ tiên tiến, có khả năng phát hiện và cảnh báo sớm các mối đe dọa an ninh mạng. Đây sẽ là hạ tầng quan trọng để bảo vệ an ninh thông tin quốc gia nói chung và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng nói riêng.
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong kỷ nguyên số đòi hỏi tầm nhìn chiến lược dài hạn và các bước đi cụ thể phù hợp với từng giai đoạn phát triển của công nghệ và điều kiện thực tiễn của đất nước.
Trong giai đoạn 2025-2030, cần tập trung hoàn thiện hạ tầng công nghệ cơ bản, đào tạo nguồn nhân lực ban đầu và xây dựng hệ thống thể chế phù hợp.
Giai đoạn 2030-2035 sẽ là thời kỳ phát triển mạnh mẽ các ứng dụng công nghệ tiên tiến như AI, Big Data vào công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng, hình thành các mô hình tổ chức và cơ chế phối hợp hiệu quả.
Đến năm 2035-2045, Việt Nam phấn đấu trở thành quốc gia có năng lực tự chủ về công nghệ số, có khả năng đối phó hiệu quả với các thách thức an ninh mạng và bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng.
Việt Nam đã hoàn thiện hành lang pháp lý với Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng và Nghị định 147/2024/NĐ-CP. Các nền tảng xuyên biên giới gỡ bỏ nội dung vi phạm đạt tỷ lệ cao: Facebook (94%), Google (91%), TikTok (93%).
Mối quan hệ giữa CĐS và bảo vệ tư tưởng Đảng mang tính biện chứng. Công nghệ số vừa tạo thách thức, vừa trở thành công cụ mạnh mẽ truyền bá tư tưởng của Đảng hiệu quả.
Công tác này thuộc phạm vi xây dựng, chỉnh đốn Đảng, vừa mang tính kỹ thuật vừa là vấn đề lý luận chính trị. Xây dựng "thế trận lòng dân" trên không gian mạng trở thành biện pháp cốt lõi bảo vệ tư tưởng Đảng.
Mô hình hợp tác Nhà nước - Doanh nghiệp - Người dân tạo sức mạnh tổng hợp. Ba bên phối hợp chặt chẽ giúp bảo vệ tư tưởng Đảng, đảm bảo an ninh thông tin quốc gia.
Việt Nam đưa công nghệ trí tuệ nhân tạo, kho dữ liệu lớn vào việc tìm kiếm, xử lý thông tin xấu độc. Các ứng dụng như VNeID, App Công dân số, cổng tiếp nhận thông tin tingia.gov.vn thể hiện cách làm chủ động, sáng tạo.
Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trên không gian mạng là nhiệm vụ cấp thiết trong xây dựng Đảng, đòi hỏi sự nỗ lực của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta hiện nay.
[1] Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 03/6/2020
[2] Quyết định số 06/QĐ-TTg
