Ngày 25/11/2024, tại Hà Nội, Hiệp hội Bia, Rượu, Nước Giải khát Việt Nam (VBA) chủ trì tổ chức Hội thảo Công bố “Báo cáo đánh giá tác động của dự thảo tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng bia”.

Tham dự Hội thảo có đông đảo các đại diện đến từ Quốc Hội, Chính Phủ, Bộ Tài chính, các Bộ liên quan, các chuyên gia kinh tế, tài chính, pháp chế, thuế, thương mại, chuỗi giá trị ngành hàng và các doanh nghiệp trong ngành đồ uống.

PGS, TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia, rượu, nước giải khát Việt Nam phát biểu.

PGS, TS Nguyễn Văn Việt - Chủ tịch VBA nhận định, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành bia sẽ góp phần giúp thay đổi nhận thức người dân, cũng như đóng góp cho ngân sách. Vì vậy, công tác đánh giá tác động của việc tăng thuế có vai trò rất quan trọng để từ đó đi đến một phương án phù hợp, bảo đảm các mục tiêu nuôi dưỡng nguồn thu, tránh gây sốc thị trường, hài hòa lợi ích giữa nhà nước, người tiêu dùng và doanh nghiệp.

“Báo cáo đánh giá tác động của dự thảo tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng bia” được Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương – Bộ Công Thương, Viện Nghiên cứu Đồ uống Việt Nam phối hợp với nhóm chuyên gia của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) và Tổng cục Thống kê (TCTK) thực hiện nghiên cứu đánh giá tác động của việc điều chỉnh tăng thuế TTĐB đối với ngành bia Việt Nam.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam phát biểu.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng số liệu chính thống, đáng tin cậy, trên cơ sở kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau. Về đo lường định lượng tác động kinh tế của các phương án tăng thuế TTĐB đối với mặt hàng bia, báo cáo thực hiện với ngành sản xuất bia.

Trong những năm gần đây, ngành bia và đồ uống nói chung đóng góp lớn vào thu ngân sách nhà nước, với trung bình khoảng gần 60 ngày tỉ đồng mỗi năm. Giá trị sản xuất của ngành đồ uống chiếm khoảng 5,6 - 6% tổng giá trị sản xuất ngành công nghiệp, trong đó sản xuất và kinh doanh bia có những đóng góp quan trọng bên cạnh những giá trị về văn hóa, lịch sử.

Ngành đã tạo ra tạo ra việc làm cho hàng chục ngàn lao động trực tiếp và hàng triệu lao động gián tiếp trong chuỗi cung ứng bia từ sản xuất, cung ứng nguyên phụ liệu đầu vào cho sản xuất, chế biến đến lưu thông, phân phối, đóng gói, bao bì, vận chuyển, bảo quản, bán buôn, bán lẻ tới người tiêu dùng và phục vụ cho xuất khẩu...

Các phương án tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng bia mà Bộ Tài chính (BTC) đề xuất sẽ có tác động vô cùng lớn tới doanh nghiệp ngành bia.

Đánh giá về các tác động tăng thuế, nhóm nghiên cứu đã thực hiện với 03 phương án gồm Phương án 1 và Phương án 2 của Bộ Tài Chính (PA1, PA2), và Phương án 3 của VBA (PA3). Với các minh chứng dựa trên dữ liệu chính thống và phương pháp khoa học và phân tích các thông tin cập nhật của ngành, nhóm nghiên cứu nhận thấy về tác động kinh tế, với cả ba phương án tăng thuế đều ảnh hưởng tới sản xuất của ngành bia, từ đó làm giảm sản xuất của 21 ngành làm đầu vào cho ngành bia trong nền kinh tế.

Khi tăng thuế TTĐB đối với bia thì nguồn thu NSNN từ thuế sản phẩm (thuế gián thu) trong cả ba phương án đều tăng. Nhưng nguồn thu NSNN từ thuế gián thu chỉ tăng trong ngắn hạn. Mặt khác, việc tăng thuế ảnh hưởng tiếp đến cơ hội việc làm và thu nhập của người lao động. Hệ quả là làm suy giảm GDP của nền kinh tế.

Vì vậy, trên cơ sở căn cứ vào tổng quan, thực trạng chung của doanh nghiệp ngành bia là ngành dễ bị tổn thương trước các cú sốc, bao gồm cả những thay đổi về chính sách, nhóm nghiên cứu đề xuất cân nhắc lựa chọn PA 3 (lùi thời điểm thực hiện đến 2027, tăng 5% theo lộ trình 2 năm một lần đến 2031), phương án này hài hòa hơn về các mục tiêu, tác động tiêu cực tới nền kinh tế ở mức giảm nhẹ hơn, đảm bảo mức độ ổn định tương đối về chính sách, hạn chế được những rủi ro ảnh hưởng tới cơ hội việc làm và thu nhập của người lao động, an sinh xã hội. Việc điều chỉnh tăng thuế sẽ có tác động lớn tới hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, của người dân tới cả nền kinh tế.

Quang cảnh buổi công bố Báo cáo.

Đánh giá cao kết quả báo cáo, ông Phạm Tuấn Khải, Nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật, Văn phòng Chính phủ cho rằng, kết quả của báo cáo nên được gửi tới các nhà hoạch định chính sách để tham khảo. Cả 3 phương án này nên cân nhắc. Chẳng hạn lộ trình giao cho Chính phủ quy định theo thời điểm. Cách xây dựng pháp luật nên xuất phát từ thực tiễn, yêu cầu cuộc sống đặt ra, tùy từng thời điểm nhất định…

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hiệp hội tư vấn thuế Việt Nam cho biết, hiện dự thảo Chính phủ/ Bộ Tài chính trình Quốc hội vẫn là 2 phương án, chưa có phương án 3. PA 2 quá cao và sốc, PA 1 tăng 5% là tương đối hợp đối hợp lý. Tuy nhiên, lộ trình tăng thế nào, 2 năm/ lần hay 1 năm/ lần cần được lưu ý đến. Thời điểm áp dụng thế nào cũng cần cân nhắc. “Tôi nghĩ việc Quốc hội đưa ra thêm một PA 3 nữa là khó nhưng cũng cần tham khảo…”.