Tăng thuế thuốc lá - bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tăng trưởng bền vững

Đẩy mạnh tuyên truyền phòng, chống tác hại của thuốc lá

Việt Nam vẫn đứng trong top 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất toàn cầu

Bộ TT&TT yêu cầu nâng cao năng lực truyền thông của báo chí về phòng, chống tác hại của thuốc lá

Đây là nhận định được đưa ra tại Hội thảo cung cấp thông tin về phòng, chống tác hại của thuốc lá với chủ đề "Thuế thuốc lá và Phát triển bền vững" do Cục Báo chí và Tổ chức HealthBridge tại Việt Nam phối hợp tổ chức ngày 3/6, tại Hà Nội.

Thuốc lá gây thiệt hại 1,1% GDP mỗi năm

Với hơn 15 triệu người hút thuốc lá, Việt Nam đang phải chịu gánh nặng y tế và kinh tế khổng lồ, với hơn 100.000 ca tử vong mỗi năm do hút thuốc lá chủ động và tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động.

Đồng thời, chi phí y tế và thiệt hại kinh tế ước tính lên tới 108.000 tỷ đồng mỗi năm, tương đương khoảng 1,1% GDP. Đây là mối đe dọa đối với sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước. Trong thời gian qua, mặc dù tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành tại Việt Nam đã giảm từ 47,4% năm 2010 xuống còn 41,1% năm 2021, nhưng mức giảm này vẫn còn khiêm tốn. Việt Nam vẫn nằm trong nhóm 15 quốc gia có tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc cao nhất thế giới và đứng thứ 3 trong khu vực ASEAN.

Phó cục trưởng Cục Báo chí, Bộ VHTTDL Đặng Khắc Lợi phát biểu tại hội thảo.

Phát biểu tại hội thảo, ông Đặng Khắc Lợi - Phó cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết, một trong những nguyên nhân chính khiến cho tỷ lệ sử dụng thuốc lá giảm chậm là giá thuốc lá quá rẻ, do thuế thuốc lá còn thấp.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới, năm 2022, tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ thuốc lá của Việt Nam chỉ đạt 36%, thấp hơn so với trung bình của nhóm quốc gia có thu nhập trung bình (59%), và thuộc nhóm có mức thuế thấp nhất trong khu vực ASEAN, trong khi thu nhập người dân tiếp tục tăng nhanh khiến giá thuốc lá ngày càng trở nên dễ tiếp cận, với ngay cả nhóm chưa có thu nhập như là trẻ em. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Ngân hàng Thế giới đã khuyến nghị rằng tỷ trọng thuế trên giá bán lẻ ít nhất là 75% để có hiệu quả trong việc giảm tiêu dùng sản phẩm có hại này.

Theo ông Đặng Khắc Lợi, trong thời gian qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chỉ đạo các cơ quan báo chí truyền thông thông tin nhiều về nội dung có liên quan đến tác hại của thuốc lá, thuế đối với thuốc lá.

Theo thống kê của Cục Báo chí, trong 5 tháng đầu năm 2025 đã có 11,327 tin, bài của các cơ quan báo chí thông tin về nội dung này, riêng về nội dung thuế đối với thuốc lá có 1,537 tin, bài; nội dung tác hại của thuốc lá có 2,003 tin, bài; nội dung Thuế thuốc lá và Phát triển bền vững có 709 tin, bài.

Các cơ quan báo chí thông tin rất đa dạng như đăng tải các bài phân tích, Infograpphic, phỏng vấn chuyên gia, tọa đàm, chương trình phát thanh, chương trình truyền hình, qua đó nhằm nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá, khuyến khích người dân từ bỏ thuốc lá và bào vệ sức khỏe cộng đồng.

Sức khỏe cộng đồng và phát triển bền vững

Trong bối cảnh Việt Nam đang nỗ lực hướng tới phát triển bền vững, giảm bất bình đẳng và xây dựng một xã hội khỏe mạnh, công bằng, thì tăng thuế thuốc lá không phải là lựa chọn - mà là một đòi hỏi cấp thiết để giảm thiểu những tổn thất về y tế và kinh tế do sử dụng thuốc lá gây ra, đồng thời tạo thêm nguồn thu đáng kể cho ngân sách để đầu tư vào y tế, giáo dục và các ưu tiên phát triển khác, thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Trước tình hình tiêu thụ thuốc lá tại Việt Nam, Tiến sĩ Angela Pratt - Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới tại Việt Nam cho rằng: “Chúng ta rất cần những hành động mạnh mẽ, quyết liệt bởi ở thời điểm hiện tại, Việt Nam chưa đi đúng hướng để đạt được mục tiệu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới xuống dưới 36% vào năm 2030. Đáng báo động hơn, số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy mức tiêu thụ thuốc lá tại Việt Nam đang tăng trở lại”.

Các đại biểu tham dự hội thảo cung cấp thông tin về phòng, chống tác hại của thuốc lá với chủ đề "Thuế thuốc lá và Phát triển bền vững" do Cục Báo chí và Tổ chức HealthBridge tại Việt Nam phối hợp tổ chức.

Tăng thuế thuốc lá đã được chứng minh là biện pháp hiệu quả và ít tốn kém nhất để giảm sử dụng thuốc lá, đặc biệt là ngăn ngừa thanh thiếu niên hút thuốc. Biện pháp này không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm gánh nặng bệnh tật, và tử vong mà còn giúp tăng nguồn thu từ thuế thuốc lá cho ngân sách, để tái đầu tư vào các ưu tiên của đất nước.

Để đạt được các mục tiêu đã nêu của Việt Nam, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị Việt Nam nên áp dụng một hệ thống thuế tiêu thụ đặc biệt hỗn hợp với thuốc lá, bằng cách bổ sung thuế tuyệt đối thêm vào mức thuế theo tỷ lệ hiện có. Mức thuế tuyệt đối nên được áp ở mức khởi điểm 5.000 đồng/bao thuốc vào năm 2026 và tăng dần đạt 15.000 đồng/bao vào năm 2030, bên cạnh mức thuế tỷ lệ hiện hành, để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

Phương án khuyến nghị của WHO sẽ giúp giảm tỷ lệ hút thuốc lá ở nam và nữ sẽ xuống dưới 36% và 1,0% tương ứng vào năm 2030, qua đó sẽ đạt được các mục tiêu Chiến lược quốc gia về phòng chống tác hại của thuốc lá Việt Nam. Phương án này, sẽ làm giảm đáng kể tổng số người hút thuốc, ước tính giảm khoảng 696.000 người vào năm 2030 so với năm 2020. Đồng thời, giúp tăng doanh thu thuế them 29.000 tỷ đồng vào năm 2030 so với năm 2020.

Theo Tiến sĩ Angela Pratt, Việt Nam đang đứng trước những quyết định quan trọng để bảo vệ người dân khỏi những tác hại của việc sử dụng thuốc lá và kêu gọi các nhà lập pháp hãy hành động thật mạnh mẽ vì sức khỏe và sự phát triển của Việt Nam. Mức tăng thuế càng cao thì tác động tích cực tới sức khỏe càng lớn, càng tạo ra nhiều doanh thu thuế để tái đầu tư vào các ưu tiên của Chính phủ để thúc đẩy phát triển bền vững.