Vì sao giới trẻ Trung Quốc đổ xô vào các công việc nhà nước với số lượng kỷ lục?

Các thí sinh chuẩn bị tham gia bài kiểm tra viết các môn công vụ cho kỳ thi công chức. Ảnh minh họa: Getty.

Theo Bộ Tài chính Trung Quốc, chỉ khoảng 38.100 vị trí công chức cấp thấp sẽ được tuyển dụng từ năm sau, đồng nghĩa với tỷ lệ chọi lên tới 1/100. Dù vậy, làn sóng đăng ký vẫn tăng mạnh khi thị trường lao động tư nhân ngày càng ảm đạm. Tỷ lệ thất nghiệp của nhóm 16–24 tuổi tại các đô thị Trung Quốc duy trì trên 17% từ tháng 7, cao gần gấp đôi so với Mỹ.

Trước đây, công việc nhà nước từng bị coi là “vựa cơm sắt” tuy ổn định nhưng lương thấp và ít cơ hội thăng tiến. Khi nền kinh tế Trung Quốc bùng nổ, giới trẻ đổ xô vào các tập đoàn tư nhân và công nghệ như Alibaba, Tencent hay Huawei. Tuy nhiên, chu kỳ đó đang đảo chiều.

Sự suy thoái kéo dài của lĩnh vực bất động sản, cùng các đợt siết chặt quản lý đối với công nghệ, giáo dục và tài chính, đã khiến khu vực tư nhân chứng kiến làn sóng sa thải lớn. Riêng năm ngoái, 500 doanh nghiệp tư nhân hàng đầu Trung Quốc đã cắt giảm hơn 314.600 lao động. Trong bối cảnh đó, nhiều người trẻ sẵn sàng hạ thấp kỳ vọng thu nhập để đổi lấy sự ổn định và phúc lợi dài hạn từ khu vực công.

Câu chuyện của Coral Yang, 22 tuổi, tốt nghiệp một trường đại học hàng đầu tại Thượng Hải, phản ánh rõ xu hướng này. Sau nhiều tháng tìm việc trong khu vực tư nhân và bị hủy lời mời làm việc do cắt giảm chi phí, Yang quyết định chuyển hướng ôn thi công chức. “Điều đó cho thấy khu vực tư nhân đã trở nên bất ổn như thế nào,” cô chia sẻ.

Khảo sát của nền tảng tuyển dụng Zhilian Zhaopin cho thấy, tỷ lệ sinh viên ưu tiên làm việc trong khu vực công đã tăng mạnh từ 42% năm 2020 lên khoảng 63% năm 2024. Ngược lại, tỷ lệ sinh viên lựa chọn doanh nghiệp tư nhân giảm còn 12,5%.

Tuy nhiên, nghịch lý là số lượng việc làm nhà nước không tăng tương ứng. Áp lực tài chính từ sự suy giảm của thị trường bất động sản khiến nhiều chính quyền địa phương dè dặt trong việc mở rộng biên chế. Đến năm 2026, số vị trí tuyển dụng công chức thậm chí còn giảm 4% so với giai đoạn cao điểm hậu đại dịch, đẩy mức cạnh tranh lên gay gắt hơn bao giờ hết.

'Tiết kiệm để trả thù': Sự thay đổi của Gen Z Trung Quốc Hoạt động chi tiêu trả thù sau đại dịch vẫn tiếp diễn, nhưng ở Trung Quốc, một hiện tượng hoàn toàn trái ngược đang diễn ...

Bên cạnh yếu tố kinh tế, giới chuyên gia cho rằng thay đổi trong giá trị sống cũng đóng vai trò quan trọng. Ngày càng nhiều người trẻ Trung Quốc coi trọng cân bằng công việc và cuộc sống, né tránh văn hóa làm việc cường độ cao của khu vực tư nhân và tìm kiếm sự “ổn định đủ dùng” trong bộ máy nhà nước.

Tuy vậy, các nhà kinh tế cảnh báo xu hướng này có thể để lại hệ lụy dài hạn. Khi ngày càng nhiều sinh viên giỏi lựa chọn khu vực công thay vì khởi nghiệp hay đổi mới trong khu vực tư nhân, động lực sáng tạo và tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc có nguy cơ suy yếu.