| Xuất khẩu của Nhật Bản trong tháng 8 giảm ít hơn so với dự báo Cổ phiếu Nhật Bản tiếp tục phá kỷ lục Cổ phiếu SoftBank tăng vọt 13% sau khi mua lại đơn vị robot ABB với giá 5,4 tỷ đô la |
 |
| Sanae Takaichi, chủ tịch hiện tại của Đảng Dân chủ Tự do cầm quyền tại Nhật Bản, đang phải đối mặt với con đường ngày càng khó khăn để giành quyền lực. Ảnh minh họa: Getty. |
Trong chính trường Nhật Bản, thông lệ từ lâu là người đứng đầu Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền gần như chắc chắn trở thành thủ tướng. Nhưng năm nay, trật tự ấy đang bị phá vỡ khi Tokyo rơi vào giai đoạn bất ổn chính trị hiếm thấy.
Thủ tướng sắp mãn nhiệm Shigeru Ishiba đã tuyên bố từ chức vào ngày 7/9, song vẫn giữ vai trò tạm quyền cho đến khi Quốc hội bầu ra người kế nhiệm. Trong khi đó, Sanae Takaichi, chủ tịch đương nhiệm của LDP và là người phụ nữ có cơ hội trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản lại đang đối mặt với con đường quyền lực ngày càng thu hẹp sau cú sốc chính trị từ đối tác liên minh Komeito.
Liên minh tan rã, thế đa số lung lay
Ngày 10/10, Đảng Komeito bất ngờ tuyên bố rút khỏi liên minh cầm quyền, chấm dứt mối quan hệ kéo dài 26 năm với LDP. Quyết định này khiến LDP chỉ còn giữ thiểu số ghế trong Quốc hội và mở ra cơ hội hiếm hoi cho phe đối lập nắm quyền.
Theo truyền thông Nhật Bản, phiên họp bất thường của Quốc hội dự kiến bầu thủ tướng mới trong khi ban đầu diễn ra vào 16/10 . Như vậy đã buộc phải hoãn lại đến 21/10 để các đảng thương lượng lại.
Trước khi liên minh tan rã, khả năng thống nhất giữa các đảng đối lập gần như bằng không. Tuy nhiên, diễn biến chính trị mới đã thúc đẩy Đảng Dân chủ Lập hiến (CDP) tìm cách liên minh với Komeito để ủng hộ một ứng viên thủ tướng chung.
Cùng lúc, Đảng Dân chủ Nhân dân (DPP) - đảng lớn thứ tư tại Hạ viện tuyên bố sẽ không hợp tác với LDP. Lãnh đạo DPP Yuichiro Tamaki thậm chí bày tỏ sẵn sàng ra tranh cử thủ tướng nếu được CDP đề cử.
Các nguồn tin địa phương cho rằng Tamaki có thể trở thành ứng viên đồng thuận của phe đối lập, nếu các bên đạt được thỏa thuận.
Hiện tại, LDP vẫn là khối lớn nhất trong Hạ viện với 196/465 ghế, song nếu CDP, DPP và Nippon Ishin liên minh, họ có thể nắm tới 210 ghế nhưng vẫn dưới mức 233 ghế cần để giành đa số, nhưng đủ để gây sức ép đáng kể với LDP.
Vòng hai quyết định
Theo phân tích của Ngân hàng Bank of America, vòng bầu cử thủ tướng sắp tới sẽ diễn ra hai giai đoạn. Nếu không ai giành được đa số tuyệt đối ở vòng đầu, hai ứng viên dẫn đầu sẽ bước vào vòng quyết định. Trong trường hợp Hạ viện và Thượng viện bầu chọn khác nhau, kết quả của Hạ viện sẽ được ưu tiên.
“Ba đảng đối lập chính cùng với Komeito có thể chiếm nhiều ghế hơn LDP, vì vậy điều đáng chú ý là họ sẽ chọn ủng hộ ai trong vòng bỏ phiếu thứ hai,” báo cáo của BofA nhận định.
May mắn trong rủi ro?
Một số chuyên gia lại nhìn nhận sự tan rã của liên minh có thể là “cơ hội ngược” cho LDP.
Ông Tomohiko Taniguchi, cố vấn tại Trung tâm Nghiên cứu Tương lai Fujitsu, cho rằng việc thoát khỏi ảnh hưởng của Komeito có thể giúp LDP “giải phóng” khỏi các ràng buộc chính trị, qua đó thúc đẩy những chính sách bị đình trệ, như giảm thuế và cải cách hệ thống thuế.
Trong khi đó, Jesper Koll, Giám đốc chuyên môn tại Monex Group, nhận định Komeito với sức ảnh hưởng suy yếu “không còn là đối tác chiến lược cần thiết” cho LDP.
“Takaichi đang thúc đẩy tái cấu trúc nội bộ, hướng tới một LDP mới mạnh mẽ hơn,” Koll nói.
Tuy nhiên, giới phân tích không đồng thuận hoàn toàn. Báo cáo của Quantum Strategy ngày 13/11 cho rằng khả năng lãnh đạo của Takaichi đang “sa sút rõ rệt”, ví von rằng bà đã “biến 26 năm liên minh thành bữa sáng lợn”. Ngay cả khi Takaichi đắc cử, bà vẫn có thể trở thành một “thủ tướng vịt què”- lãnh đạo có quyền lực hạn chế trong một chính phủ thiếu đa số.
Nếu không có cuộc bầu cử sớm, Nhật Bản sẽ không tổ chức tổng tuyển cử cho đến tháng 10/2028, đồng nghĩa với việc bất kỳ ai đắc cử sắp tới cũng sẽ phải chèo lái đất nước trong bối cảnh chính trị đầy bất ổn.
