Luật Đất đai 2024 tác động thế nào đến quản lý rừng

Tại hội thảo "Những nội dung thay đổi và bổ sung trong luật đất đai năm 2024 so với luật đất đai năm 2013 liên quan đến rừng và đất lâm nghiệp" diễn ra ngày 10/6/2025 do Liên Hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức, PGS.TS Đỗ Anh Tuân đã trình bày những phân tích chi tiết về tác động của luật mới đối với ngành lâm nghiệp.

PGS.TS Đỗ Anh Tuân từ Đại học Lâm nghiệp chia sẻ tại Hội thảo. Ảnh: PA

Theo PGS.TS Đỗ Anh Tuân, Luật Đất đai 2024 mở rộng khái niệm "cộng đồng dân cư" so với Luật Lâm nghiệp 2017. Định nghĩa mới bao gồm cả những người "có chung dòng họ trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam", tạo ra phạm vi rộng hơn cho việc giao đất và quản lý rừng.

"Điều này phù hợp với thực tế các cộng đồng truyền thống Việt Nam, đặc biệt ở các vùng dân tộc thiểu số", PGS.TS Đỗ Anh Tuân nhấn mạnh. Tuy nhiên, cả hai luật đều hạn chế quyền của cộng đồng dân cư đối với rừng được giao, đặc biệt là việc cấm phân chia rừng cho các thành viên trong cộng đồng.

Thống nhất phân loại đất lâm nghiệp

Chuyên gia từ Đại học Lâm nghiệp đánh giá cao việc Luật Đất đai 2024 tạo ra sự tương thích với Luật Lâm nghiệp 2017 về phân loại rừng và đất lâm nghiệp. Nhóm đất nông nghiệp trong luật mới bao gồm đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ và đất rừng sản xuất.

"Thay đổi này giải quyết bất cập trước đây khi đất chưa có rừng được liệt kê vào nhóm đất chưa sử dụng, gây nhiều khó khăn trong thực tiễn", PGS.TS Đỗ Anh Tuân cho biết.

Luật Đất đai 2024 định nghĩa rõ ràng hơn về nhóm đất chưa sử dụng, tạo thuận lợi cho công tác quy hoạch đất lâm nghiệp.

Cả hai luật đều thể hiện chính sách tương đồng của Nhà nước về rừng và đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số. Luật Đất đai 2024 quy định Nhà nước có chính sách bảo đảm đất sinh hoạt cộng đồng phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng và bản sắc văn hóa.

Luật cũng hỗ trợ đất đai lần đầu cho cá nhân thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. PGS.TS Đỗ Anh Tuân nhận xét chính sách này thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Nhà nước đối với việc bảo đảm quyền lợi của các cộng đồng truyền thống.

Bất cập về thời hạn và thẩm quyền

Tuy nhiên, chuyên gia cũng chỉ ra một số bất cập trong luật mới. Luật Đất đai 2024 tạo ra sự lệch về cấp và kỳ quy hoạch so với Luật Lâm nghiệp 2017. Quy hoạch lâm nghiệp cấp quốc gia có thời kỳ 10 năm và tầm nhìn 30-50 năm, trong khi quy hoạch sử dụng đất cấp huyện có thời kỳ 10 năm với tầm nhìn chỉ 20 năm.

"Sự khác biệt này có thể gây khó khăn trong việc phối hợp thực hiện quy hoạch giữa các cấp", PGS.TS Đỗ Anh Tuân lưu ý. Về thẩm quyền, luật mới quy định rõ ràng hơn trường hợp chuyển mục đích sử dụng rừng tự nhiên, với Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định chủ trương chuyển đổi.

Luật Đất đai 2024 có điều chỉnh về đối tượng được giao đất rừng sản xuất. Hộ gia đình không còn thuộc đối tượng được giao đất rừng sản xuất. Thay vào đó, chỉ cá nhân trực tiếp sản xuất nông nghiệp thường trú trên địa bàn cấp xã nơi có đất rừng sản xuất mới được giao đất.

Hạn mức giao đất cho cá nhân không vượt quá 30 ha đối với đất rừng phòng hộ và đất rừng sản xuất là rừng trồng. PGS.TS Đỗ Anh Tuân cho rằng quy định này nhằm đảm bảo việc sử dụng đất hiệu quả, tuy nhiên có thể ảnh hưởng đến sinh kế của nhiều hộ dân ở miền núi.

Điểm tích cực khác là Luật Đất đai 2024 sửa đổi Luật Lâm nghiệp 2017 để mở rộng các hoạt động được phép trong rừng. Chủ rừng được phép nuôi, trồng phát triển và thu hoạch cây dược liệu trong cả ba loại rừng: đặc dụng, phòng hộ và sản xuất.

Các hoạt động du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và giải trí cũng được khuyến khích. Chủ rừng có thể tự tổ chức, hợp tác, liên kết hoặc cho thuê môi trường rừng để thực hiện các hoạt động này. "Điều này tạo điều kiện phát triển kinh tế rừng bền vững", ông Tuân nhấn mạnh.

PGS.TS Đỗ Anh Tuân cho rằng để phát huy hiệu quả của Luật Đất đai 2024 trong quản lý tài nguyên rừng, cần có những văn bản hướng dẫn chi tiết. Các bộ, ngành liên quan cần phối hợp chặt chẽ để ban hành các quy chế, thông tư hướng dẫn thực thi thống nhất.

"Đặc biệt, việc đào tạo, tập huấn cho đội ngũ cán bộ thực thi pháp luật ở địa phương là cấp thiết. Chỉ khi nào cán bộ nắm vững các quy định mới, việc thực thi mới đạt hiệu quả cao", PGS.TS Đỗ Anh Tuân khuyến nghị.

Luật Đất đai 2024 đã tạo ra khung pháp lý tốt hơn cho quản lý tài nguyên rừng. Thành công của luật phụ thuộc vào việc thực thi nhất quán và hiệu quả ở tất cả các cấp, đòi hỏi sự quyết tâm và phối hợp đồng bộ từ hệ thống chính trị.

Góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai 2024 Sáng 23/4/2024 Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) đã phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức hội thảo ...

Từ ngày 4/10, bán đất không sổ đỏ bị phạt tới 100 triệu đồng Như vậy, theo luật mới áp dụng, người dân cần lưu ý, hành vi chuyển nhượng đất đai khi không đủ 5 điều kiện bị ...

Những vấn đề đặt ra và giải pháp phát triển bền vững thị trường bất động sản Việt Nam Ngày 10/1, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam phối hợp cùng Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức hội ...